خواجه شمسالدین محمد، حافظ شیرازی(رباعیات)
جز نقش تو در نظر نیامد ما را | جز کوی تو رهگذر نیامد ما را | |
خواب ارچه خوش آمد همه را در عهدت | حقا که به چشم در نیامد ما را حافظ |
هر روز دلم به زیر باری دگر است | در دیدهی من ز هجر خاری دگر است | |
من جهد همیکنم قضا میگوید | بیرون ز کفایت تو کاری دگراست حافظ |
امشب ز غمت میان خون خواهم خفت | وز بستر عافیت برون خواهم خفت | |
باور نکنی خیال خود را بفرست | تا در نگرد که بیتو چون خواهم خفت حافظ |
اول به وفا می وصالم درداد | چون مست شدم جام جفا را سرداد | |
پر آب دو دیده و پر از آتش دل | خاک ره او شدم به بادم برداد حافظ |
از چرخ به هر گونه همیدار امید | وز گردش روزگار میلرز چو بید | |
گفتی که پس از سیاه رنگی نبود | پس موی سیاه من چرا گشت سفید حافظ |
قسام بهشت و دوزخ آن عقده گشای | ما را نگذارد که درآییم ز پای | |
تا کی بود این گرگ ربایی، بنمای | سرپنجهی دشمن افکن ای شیر خدای حافظ |
من حاصل عمر خود ندارم جز غم | در عشق ز نیک و بد ندارم جز غم | |
یک همدم باوفا ندیدم جز درد | یک مونس نامزد ندارم جز غم حافظ |
ای کاش که بخت سازگاری کردی | با جور زمانه یار یاری کردی | |
از دست جوانیام چو بربود عنان | پیری چو رکاب پایداری کردی حافظ |
گر همچو من افتادهی این دام شوی | ای بس که خراب باده و جام شوی | |
ما عاشق و رند و مست و عالم سوزیم | با ما منشین اگر نه بدنام شوی حافظ |
ای شرمزده غنچهی مستور از تو | حیران و خجل نرگس مخمور از تو | |
گل با تو برابری کجا یارد کرد | کاو نور ز مه دارد و مه نور از تو حافظ |
گفتی که تو را شوم مدار اندیشه | دل خوش کن و بر صبر گمار اندیشه | |
کو صبر و چه دل، کنچه دلش میخوانند | یک قطرهی خون است و هزار اندیشه حافظ |
عشق رخ یار بر من زار مگیر | بر خسته دلان رند خمار مگیر | |
صوفی چو تو رسم رهروان میدانی | بر مردم رند نکته بسیار مگیر حافظ |
ای دوست دل از جفای دشمن درکش | با روی نکو شراب روشن درکش | |
با اهل هنر گوی گریبان بگشای | وز نااهلان تمام دامن درکش حافظ |
در باغ چو شد باد صبا دایهی گل | بربست مشاطهوار پیرایهی گل | |
از سایه به خورشید اگرت هست امان | خورشید رخی طلب کن و سایهی گل حافظ |
لب باز مگیر یک زمان از لب جام | تا بستانی کام جهان از لب جام | |
در جام جهان چو تلخ و شیرین به هم است | این از لب یار خواه و آن از لب جام حافظ |
عمری ز پی مراد ضایع دارم | وز دور فلک چیست که نافع دارم | |
با هر که بگفتم که تو را دوست شدم | شد دشمن من وه که چه طالع دارم حافظ |
این گل ز بر همنفسی میآید | شادی به دلم از او بسی میآید | |
پیوسته از آن روی کنم همدمیاش | کز رنگ ویام بوی کسی میآید حافظ |
سیلاب گرفت گرد ویرانهی عمر | وآغاز پری نهاد پیمانهی عمر | |
بیدار شو ای خواجه که خوش خوش بکشد | حمال زمانه رخت از خانهی عمر حافظ |
بر گیر شراب طربانگیز و بیا | پنهان ز رقیب سفله بستیز و بیا | |
مشنو سخن خصم که بنشین و مرو | بشنو ز من این نکته که برخیز و بیا حافظ |
ماهی که قدش به سرو میماند راست | آیینه به دست و روی خود میآراست | |
دستارچهای پیشکشش کردم گفت | وصلم طلبی زهی خیالی که توراست حافظ |
تو بدری و خورشید تو را بنده شدهست | تا بندهی تو شدهست تابنده شدهست | |
زان روی که از شعاع نور رخ تو | خورشید منیر و ماه تابنده شدهست حافظ |
نی قصهی آن شمع چگل بتوان گفت | نی حال دل سوخته دل بتوان گفت | |
غم در دل تنگ من از آن است که نیست |
یک دوست که با او غم دل بتوان گفت حافظ |
حافظ (2)
حافظ(4)
ای نسیم سحر آرامگه یار کجاست
منزل آن مه عاشق کش عیار کجاست
شب تـار است و ره وادی ایمـــن در پیش
آتش طــور کـــجا موعــــد دیــدار کــــجاست
هــر کــــه آمـــد به جهان نقش خرابـــــی دارد
در خـــرابات بگــــویید کــــه هشیـــار کـــجاست
آن کــــس است اهـــل بشارت کــــــه اشارت داند
نکــــتهها هست بســـی محـــرم اســـرار کــجاست
هـــــر ســــر مـــوی مــــرا بـا تـــو هـــزاران کــــار است
مـــا کـــجاییـــم و مـــلامـــت گـــر بـــیکـــار کـــجاست...
حافظ
بشنو این نکته که خود را ز غم آزاده کنی
خـــون خوری گـــر طلب روزی ننهــاده کـــنی
آخــرالامـــر گــــل کــوزه گـــران خواهــی شــــد
حالیـــا فکـــر سبــو کـــن کـــــه پـر از بـاده کنـــی
گـــــر از آن آدمیــانی کـــــه بهشتت هوس است
عیـــش با آدمـــی ای چنــــد پـری زاده کنــــی
تکیــــه بر جای بزرگان نتوان زد به گــــــزاف
مگر اسباب بزرگـی همه آماده کــنی...
حافظ
راهیست راه عشـــق کـــه هیچش کـــــناره نیست
آن جـــا جــز آن کـــه جـان بسپارند چـاره نیست
هر گه که دل به عشق دهی خوش دمی بود
در کار خیر حاجت هیچ استخاره نیست...
حافظ
هـــر آن کــــه جانب اهـــل خدا نگــه دارد
خـــداش در همـــه حـــال از بلا نگــــــه دارد
حــدیث دوست نگــویم مگر به حضــرت دوست
کــــــــه آشنــــا سـخـــــن آشنــــا نگـــــــه دارد...
حافظ
گفتــم ای سلطـــان خوبان رحـم کــــن بر این غـــریب
گفت در دنبال دل ره گــــم کـــند مسکـــــین غریب
گفتمــش مگـــذر زمانی گـفت معـــذورم بــــدار
خانه پروردی چه تاب آرد غم چندین غریب...
حافظ
چو بشنوی سخن اهل دل مگو که خطاست
سخن شناس نهای جان من خطا این جاست...
در انـــدرون مــــن خستـــه دل نـــدانــــم کــیســت
کــــه مـــن خموشـــم و او در فغــان و در غوغاست...
حافظ
دوش دیــــدم کــــه مـلایـــک در میـخــــانـــه زدنــد
گـــــل آدم بســــرشتنـــد و بــه پیمـــانــه زدنـــد
ســاکنـــان حـــــرم ستـــر و عفـــاف ملکـــوت
بــا مـــن راه نشیـــن بــاده مـستانــه زدنــد
آسمــــان بـار امـــانت نتـوانســت کــشید
قــرعــــه کـــار به نام مـــن دیوانــه زدنــد
جنگ هفتاد و دو ملت همه را عذر بنه
چون نــدیدند حقیقت ره افسانه زدنــد
شکـــر ایزد کــه میان من و او صلح افتاد
صـــوفیان رقص کـــنان ساغر شکرانه زدند
آتش آن نیسـت کــه از شعله او خندد شمع
آتش آن است کـــــه در خــــرمن پـــــروانه زدند
کـــــس چـــو حــافظ نگشــاد از رخ اندیشه نقاب
تـا ســــر زلـــف سخـــن را بــــه قلـــم شـــانه زدند
حافظ
المــــنه لله کـــــــه در مــیکـــــده باز است
زان رو کـــــه مـــــــــرا بــــر در او روی نیــــاز است
خمها همه در جوش و خروشند ز مستی
وان می که در آن جاست حقیقت نه مجاز است
از وی همــــه مستی و غرور است و تکبر
وز مــــا همــــه بیچارگـــــی و عجــز و نیـاز است
رازی کــــه بر غیر نگـــفتیم و نگـــــــوییم
با دوست بگـــــوییـم کــــه او محـــرم راز است...
حافظ
مــــرا عهدیست بـا جانـان کــــه تـا جــان در بــدن دارم
هــواداران کـویش را چو جان خویشتن دارم
صفــــای خلـــوت خـاطـــر از آن شمـــع چگــــل جویــم
فـــروغ چشـــم و نور دل از آن مـاه ختن دارم
بـــه کــــام و آرزوی دل چــــو دارم خلــــوتــی حــاصـــل
چـــه فکــر از خبث بـدگویان میان انجمن دارم
گـــرم صــد لشکــر از خوبان به قصد دل کـــمین سازند
بحمد الله و المنـــه بتـــی لشکـــرشکـــن دارم
الا ای پیـــــر فـــرزانــــه مکــــن عیبــــــم ز مـیخــــانـــه
کـــه من در تـرک پیمانه دلی پیمان شکن دارم
خـــدا را ای رقیب امشــب زمــانـــی دیــده بر هـــم نه
که من با لعل خاموشش نهانی صد سخن دارم
چــــو در گــــلزار اقبالــــش خـــرامـــــانــــم بحمـــــدالله
نـــه میل لاله و نســـرین نه بــــرگ نسترن دارم
بـــه رنـــدی شهــــره شد حافظ میان همدمان لیکـــن
چه غم دارم که در عالم قوام الدین حسن دارم
حافظ
حـالیـــا مـــصلحـــت وقــت در آن مـــیبـیـنـــم
که کشم رخت به میخانه و خوش بنشینــم
جام می گــــیرم و از اهـــل ریا دور شــوم
یعنـــی از اهـــل جهـان پاکدلی بگزینم
جز صراحی و کتابم نبود یار و ندیم
تا حریفان دغا را به جهان کم بینم
سر به آزادگی از خلق برآرم چون سرو
گر دهد دست که دامن ز جهان درچینـــم
بس کـــه در خـــرقه آلـــوده زدم لاف صـــلاح
شـــرمسار از رخ ســـاقـی و مـــی رنگـــینم...
حافظ
دوش از مسجد سوی میخانه آمد پیر ما
چیسـت یاران طریقت بعد از این تدبیر ما
ما مریدان روی سوی قبله چون آریم چون
روی ســوی خـــانـــه خمـــــار دارد پیــــر مـــا
در خــــرابات طریقت مـــا بـــه هــم منزل شویم
کـــاین چنیـــن رفتـــهست در عهــــد ازل تقدیر مـا
عقل اگر داند که دل دربند زلفش چون خوش اســت
عــــاقلان دیـــوانه گـــــردند از پـــی زنجیــــــــر مــــــا
روی خوبــت آیتـــی از لطــف بـــر مــا کــشف کـرد
زان زمان جز لطف و خوبی نیست در تفسیر ما
بـا دل سنگـــینت آیا هیـــچ درگیـــرد شبـــــی
آه آتشنـــاک و ســـوز سینـــه شبگیـــر مـــا
تیـر آه ما ز گـــردون بگـــذرد حافظ خموش
رحم کــن بر جان خود پرهیز کـن از تیر ما
حافظ
ای پادشه خــــوبان داد از غــم تنهایی
دل بی تو به جان آمد وقت است که بازآیی
دایـــم گـــل این بستان شـــاداب نمــــیمــاند
دریـــــــاب ضعیـفـــان را در وقــــت تــــوانـایــــی...
حافظ
ای بـــیخبــــر بکــــوش کــــه صاحب خبـــر شوی
تــا راهــــرو نباشـــی کـــــی راهـبــــــر شــــوی
در مکـــتب حقـــایق پیــــش ادیـــب عشـــق
هــان ای پسر بکـــوش که روزی پدر شوی
دست از مس وجود چو مردان ره بشوی
تا کیمیای عشق بیابی و زر شوی...
حافظ
خــــرم آن روز کـــــز ایـــن منـــزل ویــــران بـــــروم
راحت جان طلبـــــم و از پــــی جـــانان بــــروم
گـــر چــه دانم کــه بــه جایی نبـرد راه غریب
مـن به بوی ســـر آن زلف پریشان بـــروم
دلــم از وحشت زندان سکـندر بگـــرفت
رخت بربندم و تا ملک سلیمان بروم
چون صبا با تن بیمار و دل بـیطاقت
بـــه هـــــواداری آن سرو خرامان بـــروم
در ره او چــــو قلـم گـــر به سرم باید رفت
بـا دل زخـــم کـــش و دیـــده گــــریان بــروم
نـــذر کـــردم گــــر از این غـــم به درآیــم روزی
تا در میکـــده شـــادان و غــــزل خــــوان بـــــروم
حافظ
حافظ (3)