مطالب ناب
اشعار کـــوتاه زیبــای شــاملــو

به محمدجواد گلبن
ما نیز روزگاری
لحظه‌یی سالی قرنی هزاره‌یی ازاین پیش‌تَرَک
هم در این‌جای ایستاده بودیم،
بر این سیّاره بر این خاک
در مجالی تنگ ــ هم‌ازاین‌دست ــ
در حریرِ ظلمات، در کتانِ آفتاب
در ایوانِ گسترده‌ی مهتاب
در تارهای باران
در شادَرْوانِ بوران
در حجله‌ی شادی
در حصارِ اندوه
 
تنها با خود
تنها با دیگران
یگانه در عشق
یگانه در سرود
سرشار از حیات
سرشار از مرگ.
 
□
 
ما نیز گذشته‌ایم
چون تو بر این سیاره بر این خاک
در مجالِ تنگِ سالی چند
هم از این‌جا که تو ایستاده‌ای اکنون
فروتن یا فرومایه
خندان یا غمین
سبک‌پای یا گران‌بار
آزاد یا گرفتار.
 
□
 
ما نیز
روزگاری
آری.
 
آری
ما نیز
روزگاری...

نه عادلانه نه زیبا بود
                         جهان
پیش از آن که ما به صحنه برآییم.
 
به عدلِ دست‌نایافته اندیشیدیم
و زیبایی
          در وجود آمد.

شب
      سراسر
                زنجيرِ زنجره بود
                                   تا سحر،
سحرگه
به‌ناگاه با قُشَعْريره‌ی درد
در لطمه‌ی جانِ ما
جنگل
       از خواب واگشود
مژگانِ حيرانِ برگش را
پلکِ آشفته‌ی مرگش را،
و نعره‌ی اُزگَلِ ارّه‌ زنجيری
سُرخ
      بر سبزیِ‌ نگرانِ دره
                              فروريخت.
 
□
 
تا به کسالتِ زردِ تابستان پناه آريم
دلشکسته
             به‌ترکِ کوه گفتيم.

بر کدام جنازه زار می‌زند این ساز؟
بر کدام مُرده‌ی پنهان می‌گرید
این سازِ بی‌زمان؟
در کدام غار
بر کدام تاریخ می‌موید این سیم و زِه، این پنجه‌ی نادان؟ 
 
                                        بگذار برخیزد مردمِ بی‌لبخند
                                        بگذار برخیزد!
 
زاری در باغچه بس تلخ است
زاری بر چشمه‌ی صافی
زاری بر لقاحِ شکوفه بس تلخ است
زاری بر شراعِ بلندِ نسیم
زاری بر سپیدارِ سبزبالا بس تلخ است.
بر برکه‌ی لاجوردینِ ماهی و باد چه می‌کند این مدیحه‌گوی تباهی؟
مطربِ گورخانه به شهر اندر چه می‌کند
زیرِ دریچه‌های بی‌گناهی؟
 
                                        بگذار برخیزد مردمِ بی‌لبخند
                                        بگذار برخیزد!

چیزی به جا نماند
                      حتا
که نفرینی
             بدرقه‌ی راهم کند.
 
با اذانِ بی‌هنگامِ پدر
                         به جهان آمدم
در دستانِ ماماچه‌پلیدک
که قضا را
            وضو ساخته بود.
 
هوا را مصرف کردم
اقیانوس را مصرف کردم
سیاره را مصرف کردم
خدا را مصرف کردم
و لعنت شدن را، بر جای،
چیزی به جای بِنَماندم.

به یادِ زنده‌ی جاودان مرتضا کیوان
آن روز در این وادی پاتاوه گشادیم
که مرده‌یی اینجا در خاک نهادیم.
 
 
چراغش به پُفی مُرد و
ظلمت به جانش درنشست
                                  اما
چشم‌اندازِ جهان
                    همچنان شناور ماند
در روزِ جهان.
 
مُردِ‌گان
         در شبِ خویش
                            از مشاهده بی‌بهره می‌مانند
اما بندِ نافِ پیوند
هم از آن‌دست
به جای است. ــ
یکی واگَرد و به دیروز نگاهی کن:
آن سوی فرداها بود که جهان به آینده پا نهاد.

به میترا اسپهبد
دسته‌ی کاغذ
بر میز
در نخستین نگاهِ آفتاب.
 
کتابی مبهم و
سیگاری خاکسترشده کنارِ فنجانِ چای از یادرفته.
 
بحثی ممنوع
در ذهن.

باید اِستاد و فرود آمد
بر آستانِ دری که کوبه ندارد،
چرا که اگر به‌گاه آمده‌باشی دربان به انتظارِ توست و
                                                                اگر بی‌گاه
به درکوفتن‌ات پاسخی نمی‌آید.
 
کوتاه است در،
پس آن به که فروتن باشی.
آیینه‌یی نیک‌پرداخته توانی بود
                                    آنجا
تا آراستگی را
پیش از درآمدن
                  در خود نظری کنی
هرچند که غلغله‌ی آن سوی در زاده‌ی توهمِ توست نه انبوهی‌ِ مهمانان،
که آنجا
         تو را
              کسی به انتظار نیست.
که آنجا
        جنبش شاید،
                        اما جُنبنده‌یی در کار نیست:
نه ارواح و نه اشباح و نه قدیسانِ کافورینه به کف
نه عفریتانِ آتشین‌گاوسر به مشت
نه شیطانِ بُهتان‌خورده با کلاهِ بوقیِ منگوله‌دارش
نه ملغمه‌ی بی‌قانونِ مطلق‌های مُتنافی. ــ
تنها تو
        آنجا موجودیتِ مطلقی،
موجودیتِ محض،
چرا که در غیابِ خود ادامه می‌یابی و غیابت
حضورِ قاطعِ اعجاز است.
گذارت از آستانه‌ی ناگزیر
فروچکیدن قطره‌ قطرانی‌ست در نامتناهی‌ ظلمات:
«ــ دریغا
          ای‌کاش ای‌کاش
                              قضاوتی قضاوتی قضاوتی
                                                             درکار درکار درکار
                                                                                 می‌بود!» ــ
شاید اگرت توانِ شنفتن بود
پژواکِ آوازِ فروچکیدنِ خود را در تالارِ خاموشِ کهکشان‌های بی‌خورشیدــ
چون هُرَّستِ آوارِ دریغ
                          می‌شنیدی:
«ــ کاشکی کاشکی
                         داوری داوری داوری
                                                درکار درکار درکار درکار...»
اما داوری آن سوی در نشسته است، بی‌ردای شومِ قاضیان.
ذاتش درایت و انصاف
هیأتش زمان. ــ
و خاطره‌ات تا جاودانِ جاویدان در گذرگاهِ ادوار داوری خواهد شد.
 
□
 
بدرود!
بدرود! (چنین گوید بامدادِ شاعر:)
رقصان می‌گذرم از آستانه‌ی اجبار
شادمانه و شاکر.
 
از بیرون به درون آمدم:
از منظر
         به نظّاره به ناظر. ــ
نه به هیأتِ گیاهی نه به هیأتِ پروانه‌یی نه به هیأتِ سنگی نه به هیأتِ برکه‌یی، ــ
من به هیأتِ «ما» زاده شدم
                                   به هیأتِ پُرشکوهِ انسان
تا در بهارِ گیاه به تماشای رنگین‌کمانِ پروانه بنشینم
غرورِ کوه را دریابم و هیبتِ دریا را بشنوم
تا شریطه‌ی خود را بشناسم و جهان را به قدرِ همت و فرصتِ خویش معنا دهم
که کارستانی از این‌دست
از توانِ درخت و پرنده و صخره و آبشار
                                              بیرون است.
 
انسان زاده شدن تجسّدِ وظیفه بود:
توانِ دوست‌داشتن و دوست‌داشته‌شدن
توانِ شنفتن
توانِ دیدن و گفتن
توانِ اندُهگین و شادمان‌شدن
توانِ خندیدن به وسعتِ دل، توانِ گریستن از سُویدای جان
توانِ گردن به غرور برافراشتن در ارتفاعِ شُکوهناکِ فروتنی
توانِ جلیلِ به دوش بردنِ بارِ امانت
و توانِ غمناکِ تحملِ تنهایی
تنهایی
تنهایی
تنهایی عریان.
 
انسان
دشواری وظیفه است.
 
□
 
دستانِ بسته‌ام آزاد نبود تا هر چشم‌انداز را به جان دربرکشم
هر نغمه و هر چشمه و هر پرنده
هر بَدرِ کامل و هر پَگاهِ دیگر
هر قلّه و هر درخت و هر انسانِ دیگر را.
 
رخصتِ زیستن را دست‌بسته دهان‌بسته گذشتم دست و دهان بسته
                                                                                      گذشتیم
و منظرِ جهان را
                   تنها
                        از رخنه‌ی تنگ‌چشمی‌ حصارِ شرارت دیدیم و
                                                                              اکنون
آنک دَرِ کوتاهِ بی‌کوبه در برابر و
آنک اشارتِ دربانِ منتظر! ــ
 
دالانِ تنگی را که درنوشته‌ام
به وداع
        فراپُشت می‌نگرم:
 
فرصت کوتاه بود و سفر جانکاه بود
اما یگانه بود و هیچ کم نداشت.
 
به جان منت پذیرم و حق گزارم!
(چنین گفت بامدادِ خسته.)

به زرین‌تاج و نورالدین سالمی
درپیچیده به خویش جنین‌وار
که پیرامنت انکارِ تو می‌کند،
در چنبره‌ی خوفِ سیاهی به زهدان ماننده
در ظلماتی از غلظتِ سُرخِ کینه یا تحقیر.
 
«ــ رها شو تا به معرکه‌ی جدال درآیی
    حتا به هیأتِ شکل‌نایافته جنینی!»
 
میلادت مبارک ای واحدِ آماری
ای قربانیِ کاهشِ نوزادْمرگی!

به واحد اسکندری
حجمِ قیرینِ نه‌درکجایی،
نادَرکجایی و بی‌درزمانی.
 
و آنگاه
احساسِ سرانگشتانِ نیازِ کسی را جُستن
در زمان و مکان
                  به مهربانی:
 
«ــ من هم اینجا هستم!»
 
پچپچه‌یی که غلتاغلت تکرار می‌شود
تا دوردست‌های لامکانی.
 
□
 
کشفِ سحابی‌ مرموزِ هم‌داستانی
در تلنگرِ زودگذرِ شهابی انسانی.

به ایرج کابلی
ظلماتِ مطلقِ نابینایی.
احساسِ مرگ‌زای تنهایی.
 
«ــ چه ساعتی‌ست؟ (از ذهنت می‌گذرد)
    چه روزی
    چه ماهی
    از چه سالِ کدام قرنِ کدام تاریخِ کدام سیاره؟»
 
تک‌سُرفه‌یی ناگاه
تنگ از کنارِ تو.
 
آه، احساسِ رهایی‌بخشِ همچراغی!

با آیدا،
در ستایشِ بانوی «مادر»
با خوشه‌های یاس آمده بودی
تأییدِ حضورت
               کس را به شانه بر
                                      باری نمی‌نهاد.
 
بلورِ سرانگشتانت که ده هِلالَکِ ماه بود
در معرضِ خورشید از حکایتِ مردی می‌گفت
که صفای مکاشفه بود
و هراسِ بیشه‌ی غُربت را
هجا به هجا
              دریافته بود.
 
□
 
می‌خفتی
می‌آمدیم و می‌دیدیم
                          که جانت
ترنمِ بی‌گناهی‌ست
راست همچون سازی در توفانِ سازها
که تنها
        به صدای خویش
                            گوش نمی‌دهد:
 
کلافی سردرخویش
                        گشوده می‌شود،
نغمه‌یی هوش‌رُبا
که جز در استدراکِ همگان
                                خودی نمی‌نماید.
 
نگاهت نمی‌کردیم، دریغا!
به مایه‌یی شیفته بودیم که در پسِ پُشتِ حضورِ مهتابی‌ات
حیات را
         به کنایه درمی‌یافت.
 
کی چنین بربالیده بودی ای هِلالکِ ناخن‌هایت ده‌بار بلورِ حیات!
به کدام ساعتِ سعد
بربالیده بودی؟

مطرب درآمد
با چکاوکِ سرزنده‌یی بر دسته‌ی سازش.
مهمانانِ سرخوشی
به پایکوبی برخاستند.
از چشمِ ینگه‌ی مغموم
                            آنگاه
یادِ سوزانِ عشقی ممنوع را
قطره‌یی
به زیر غلتید.
 
□
 
عروس را
بازوی آز با خود برد.
سرخوشانِ خسته پراکندند.
مطرب بازگشت
با ساز و
          آخرین زخمه‌ها در سرش
          شاباشِ کلان در کلاهش.
 
تالارِ آشوب تهی ماند
با سفره‌ی چیل و
                     کرسی‌ باژگون و
                                         سکّوبِ خاموشِ نوازندگان
و چکاوکی مُرده
بر فرشِ سردِ آجُرش.

نخستین
از غلظه‌ی پنیرک و مامازی سر برآورد.
 
(نخستین خورشید...
 بی‌خبر...)
 
و دومین
از جیفه‌زارِ مداهنت سر برکرد.
 
(دیگر روز...
 از جیفه‌زارِ مداهنت...
 خورشیدِ روزِ دیگر...)
 
سومین
اندوهِ انتظار را بود از اندوهِ انتظار بی‌خبر.
 
و چارمین
حیرتِ بی‌حاصلی را بود
از حیرتِ بی‌حاصلی
بهره سوته‌تر.
 
پنجمین
آهِ سیاهی را مانستی
یکی آهِ سیاه را.
 
آنگاه
     خورشیدِ ششم
                        ملالِ مکرر شد:
آونگِ یکی ماهِ ناتمام
به بدل چینیِ کاسه‌ی آسمانی شکسته درآویخته.
 
و آنگاه
خورشیدِ هفتمین در اشکی بی‌قرار غوطه خورد:
اشکی بی‌قرار،
بدری سیاقلم
جویده‌جویده ریخته‌واریخته.
 
□
 
و بیهوده
           ما
              هنوز
انتظاری بی‌تاب می‌بردیم:
 
ما
   هنوز
هشتمین خورشید را چشم همی‌داشتیم:
                                                   (شاید را و مگر را
                                                    بر دروازه‌ی طلوع) ــ
که خورشیدِ نخستین
هم به تکرار سر برآورد
تا عرصه کند
               آسمانِ پیرزاد را
                                  به بازی‌بازی
در غلظه‌ی بوناکِ پنیرک و مامازی.

یاد مختاری و پوینده
چون فورانِ فحل‌ْمستِ آتش بر کُره‌ی خمیری
به جانبِ ماهِ آهکی غریو می‌کشیدیم.
حنجره‌ی خون‌فشانِمان
دشنامیه‌های عصب را کفرِ شفافِ عصیان بود
ای مرارتِ بی‌فرجامِ حیات‌، ای مرارتِ بی‌حاصل!
غلظه‌ی خونِ اسارتِ مستمر در میدانچه‌های تلخِ ورید
                                                                 در میدانچه‌های سنگی‌ بی‌عطوفت...
 
               ــ فریبِمان مده‌اِی!
                  حیاتِ ما سهمِ تو از لذتِ کُشتارِ قصابانه بود.
                  لعنت و شرم بر تو باد!

چاهِ شغاد را ماننده
حنجره‌یی پُرخنجر در خاطره‌ی من است:
چون اندیشه به گورابِ تلخِ یادی درافتد
فریاد
      شرحه‌شرحه برمی‌آید.

به دکتر جهانگیر رأفت
نخستین که در جهان دیدم
از شادی غریو بر کشیدم:
«منم، آه
  آن معجزتِ نهایی
  بر سیاره‌ی کوچکِ آب و گیاه!»
 
آنگاه که در جهان زیستم
از شگفتی بر خود تپیدم:
میراث‌خوارِ آن سفاهتِ ناباور بودن
که به چشم و به گوش می‌دیدم و می‌شنیدم!
 
چندان که در پیرامنِ خویشتن دیدم
به ناباوری گریه در گلو شکسته بودم:
بنگر چه درشتناک تیغ بر سرِ من آخته
آن که باورِ بی‌دریغ در او بسته بودم.
اکنون که سراچه‌ی اعجاز پسِ پُشت می‌گذارم
بجز آهِ حسرتی با من نیست:
تَبَری غرقه‌ی خون
                     بر سکوی باورِ بی‌یقین و
باریکه‌ی خونی که از بلندای یقین جاریست.

مرگ آنگاه پاتابه همی‌گشود که خروسِ سحرگهی
بانگی همه از بلور سرمی‌داد ــ
 
                    گوش به بانگِ خروسان درسپردم
                    هم از لحظه‌ی تُردِ میلادِ خویش.
 
□
 
مرگ آنگاه پاتابه همی‌گشود که پوپکِ زردخال
بی‌شانه‌ی نقره به صحرا سرمی‌نهاد ــ
 
                    به چشم، تاجی به‌خاک‌افگنده جُستم
                    هم از لحظه‌ی نگرانِ میلادِ خویش.
 
□
 
مرگ آنگاه پاتابه همی‌گشود که کبکِ خرامان
خنده‌ی غفلت به دامنه سرمی‌داد ــ
 
                    به درکشیدنِ جامِ قهقهه همت نهادم
                    هم از لحظه‌ی گریانِ میلادِ خویش.
 
□
 
مرگ آنگاه پاتابه همی‌گشود که درختِ بهارپوش
رختِ غبارآلوده به قامت می‌آراست ــ
 
                    چشم‌براهِ خزانِ تلخ نشستم
                    هم از لحظه‌ی نومیدِ میلادِ خویش.
 
□
 
مرگ آنگاه پاتابه همی‌گشود که هَزارِ سیاه‌پوش
بر شاخسارِ خزانی ترانه‌ی بدرود ساز می‌کرد ــ
 
                    با تخلصِ سُرخِ بامداد به پایان بردم
                    لحظه‌لحظه‌ی تلخِ انتظارِ خویش.

شرقاشرقِ شادیانه به اوجِ آسمان
شبنمِ خستگی بر پیشانیِ مادر و
کاکلِ پریشانِ آدمی
در نقطه‌ی خجسته‌ی میلادش.

نگران،
آن دو چشمان است،
دورسوی آن دو سهیل که بر سیبستانِ حیاتِ من می‌نگرد
تا از سبزینه‌ی نارسِ خویش
سُرخ برآید.
 
سخت‌گیر و آسان‌مهر
در فراز کن که سهیل می‌زند!
 
□
 
سهیلانِ من‌اند
ستارگانِ هماره بیدارم،
و دروازه‌های افق
بر نگرانی‌شان گشوده است.

ــ بی‌آرزو چه می‌کنی ای دوست؟
 
ــ به ملال،
   در خود به ملال
   با یکی مُرده سخن می‌گویم.
 
               شب، خامُش اِستاده هوا
               وز آخرین هیاهوی پرند‌گانِ کوچ
               دیرگاه‌ها می‌گذرد.
               اشکِ بی‌بهانه‌ام آیا
               تلخه‌ی این تالاب نیست؟
 
□
 
ــ از این گونه
               بی‌اشک
   به چه می‌گریی؟
ــ مگر آن زمستانِ خاموشِ خشک
                                         در من است.
 
به هر اندازه که بیگانه‌وار
به شانه‌بَرَت سَر نهم
سنگ‌باری آشناست
سنگ‌باری آشناست غم.

همه شب حیرانش بودم،
حیرانِ شهرِ بیدار
که پیسوزِ چشمانش می‌سوخت و
اندیشه‌ی خوابش به سر نبود
و نجوای اورادش
                    لَخت لَخت
آسمانِ سیاه را می‌انباشت
چون لَتِرمَه باتلاقی دمه‌بوناک
                                  که فضا را.
 
حیران بودم همه شب
                           شهرِ بیدار را
که آوازِ دهانش
                   تنها
                        همهمه‌ی عَفِنِ اذکارش بود:
شهرِ بی‌خواب
با پیسوزِ پُردودِ بیداری‌اش
در شبِ قدری چنان. ــ
در شبِ قدری.
 
□
 
گفتم: «بنخفتی، شهر!
همه شب
             به نجوا
                      نگرانِ چه بودی؟»
گفتند:
        «برآمدنِ روز را
                          به دعا
                                  شب‌زنده‌داری کردیم.
مگر به یُمنِ دعا
آفتاب
برآید.»
 
گفتم: «حاجت‌ْروا شدید
                             که آنک سپیده!»
 
به آهی گفتند: «کنون
                          به جمعیتِ خاطر
دل به دریای خواب می‌زنیم
که حاجتِ نومیدانه
چنین معجزآیت
برآمد.»

شگفتا
        که نبودیم
عشقِ ما
            در ما
                  حضورِمان داد.
پیوندیم اکنون
آشنا
چون خنده با لب و اشک با چشم
 
واقعه‌ی نخستین دمِ ماضی.
 
□
 
غریویم و غوغا
                 اکنون،
نه کلامی به مثابهِ مصداقی
که صوتی به نشانه‌ی رازی.
 
□
 
هزار معبد به یکی شهر...
 
بشنو:
گو یکی باشد معبد به همه دهر
تا من آنجا برم نماز
که تو باشی.
 
چندان دخیل مبند که بخشکانی‌ام از شرمِ ناتوانی‌ خویش:
درختِ معجزه نیستم
تنها یکی درختم
نوجی در آبکندی،
و جز اینم هنری نیست
که آشیانِ تو باشم،
تختت و
         تابوتت.
 
□
 
یادگاریم و خاطره اکنون. ــ
 
دو پرنده
یادمانِ پروازی
و گلویی خاموش
یادمانِ آوازی.

در واپسین دم
واپسین خردمندِ غمخوارِ حیات
ارابه‌ی جنگی را تمهیدی کرد
که از دودِ سوختِ رانه و احتراقِ خرجِ سلاحش
اکسیری می‌ساخت
که خاک را بارورتر می‌کرد و
فضا را از آلودگی مانع می‌شد!

زنان و مردانِ سوزان
                        هنوز
دردناک‌ترین ترانه‌هاشان را نخوانده‌اند.
 
سکوت سرشار است.
سکوتِ بی‌تاب
از انتظار
چه سرشار است!

ما فریاد می‌زدیم: «چراغ! چراغ!»
و ایشان درنمی‌یافتند.
 
سیاهی‌ چشمِشان
سپیدی‌ کدری بود اسفنج‌وار
                                  شکافته
                                            لایه‌بر لایه‌بر
شباهت برده از جسمیّتِ مغزشان.
 
گناهی‌شان نبود:
از جَنَمی دیگر بودند.

در معرفی‌ ندا ابکاری
غرشِ خامِ تندرهای پوده گذشت
و تندبارهای عنان‌گسسته فرونشست.
اینک چشمه‌سارِ زمزمه:
زلال
     (چرا که از صافی‌های اعماق می‌جوشد)
وخروشان
            (چرا که ریشه‌هایش دریاست)
 
□
 
هنگامی که مُجابم کرد
دختربچه‌یی بیش نبود:
نهالی خُرد
              در معرضی بی‌آفتاب.
 
از خود می‌پرسیدم:
«ــ آیا چون مشّاطه‌یی سفیه
    صفای کودکانه‌اش را
                              به پیرایه و آرایه‌ی فوت و فنِ سخن‌وری مخدوش نمی‌کنم؟»
باز با خود می‌گفتم:
«ــ بودن دیگر است و شدن دیگر...
    آن که شد
                 باری
                      از شدن‌تر باز نخواهد ماند:
 
                      کشیده‌گام و سرودخوان به راه ادامه خواهد داد
                      و قانونِ زرینِ خود را
                      در گستره‌ی اعتمادِ خویش مستقر خواهد کرد.»
 
□
 
هنگامی که مُجابم کرد
نهالی خُرد بود
در معرضی بی‌آفتاب.
کنونش درختی می‌بینم بربالیده و گسترده‌شاخسار
که سایه‌اش به فتحِ زمینِ سوزان می‌رود. ــ
 
نگاهش کنید!

«ــ اقیانوس است آن:
    ژرفا و بی‌کرانگی،
    پرواز و گردابه و خیزاب
                               بی آنکه بداند.
 
    کوه است این:
    شُکوهِ پادرجایی،
    فراز و فرود و گردنکشی
                                 بی اینکه بداند.
 
    مرا اما
            انسان آفریده‌ای:
    ذره‌ی بی شکوهی
                            گدای پَشم و پِشکِ جانوران،
    تا تو را به خواری تسبیح گوید
    از وحشتِ قهرت بر خود بلرزد
    بیگانه از خود چنگ در تو زند
    تا تو
         کُل باشی.
 
    مرا انسان آفریده‌ای:
    شرمسارِ هر لغزشِ ناگزیرِ تنش
    سرگردانِ عرصاتِ دوزخ و سرنگونِ چاهسارهای عَفِن:
    یا خشنودِ گردن نهادن به غلامی‌ تو
    سرگردانِ باغی بی‌صفا با گل‌های کاغذین.
 
    فانی‌ام آفریده‌ای
    پس هرگزت دوستی نخواهد بود که پیمان به آخر برد.
 
    بر خود مبال که اشرفِ آفرینگانِ تواَم من:
    با من
           خدایی را
                      شکوهی مقدّر نیست.»
 
□
 
«ــ نقشِ غلط مخوان
                         هان!
    اقیانوس نیستی تو
    جلوه‌ی سیالِ ظلماتِ درون.
    کوه نیستی
    خشکینه‌ی بی‌انعطافیِ محض.
    انسانی تو
    سرمستِ خُمبِ فرزانگی‌یی
    که هنوز از آن قطره‌یی بیش درنکشیده
    از مُعماهای َ سیاه سر برآورده
    هستی
             معنای خود را با تو محک می‌زند.
 
    از دوزخ و بهشت و فرش و عرش برمی‌گذری
    و دایره‌ی حضورت
    جهان را
              در آغوش می‌گیرد.
 
    نامِ تواَم من
    به یاوه معنایم مکن!»

برای عباس جعفری
اکنون که چنین
                  زبانِ ناخشکیده به کام اندر کشیده خموشم
از خود می‌پرسم:
«ــ هرآنچه گفته باید باشم
                                 گفته‌ام آیا؟»
 
در من اما، او
                (چه کند؟)
دهان و لبی می‌بیند ماهی‌وار
                                     بی‌امان در کار
                                                       و آوایی نه.
 
«ــ عصمتِ نابکارِ آب و بلور آیا
                                   (از خویش می‌پرسم)
    در این قضاوتِ مشکوک
    به گمراهی‌ مرسومِ قاضیان‌اش نمی‌کشاند؟»
 
زمانه‌یی‌ست که
                     آری
                         کوته‌ْبانگی الکنان نیز
لامحاله خیانتی عظیم به شمار است.ــ
نکند در خلوتِ بی‌تعارفِ خویش با خود گفته باشد:
«ــ ای لعنتِ ابلیس بر تو بامدادِ پُرتلبیس باد!
    می‌بینی که نیامِ پُرتکلفِ نام‌آوری دغل‌کارانه‌ات
                                                            حتا
    از شمشیرِ چوبینِ کودکانِ حلب‌آباد نیز
    بی‌بهره‌تر است؟»
 
بر این باور است شاید
                           (چه کند؟)
که حرفی به میان آوردن را
از سرِ خودنمایی
درگیرِ تلاشِ پُروسواسِ گزینشِ الفاظی هرچه فاخرترم؟:
فضاحتِ دستیابی به فصاحتِ هرچه شگفت‌انگیزتر
به گرماگرمِ هنگامه‌یی
                           که در آن
                                      حتا
خروشی بی‌خویش
                       از خراشِ حنجره‌یی خونین
به‌نیروتر از هر کلامِ بلیغ است
                                   سنجیده و برسخته.
 
□
 
نگران و تلخ می‌گوید:
                         «ــ پس شعر؟
 
                             بر این قُلّه
                             سخت بی‌گاه
                                              خامش نشسته‌ای.
 
                             زمان در سکوت می‌گذرد تشنه‌ْکامِ کلامی و
                             تو خاموش اینسان؟»
 
می‌گویم:
« مگر تالارِ بینش و معرفتت را جویای آذینی تازه باشی،
   ور نه کدام شعر؟
 
   زمانه
   پیچِ سیاهِ گردنه را
   به هیأتِ فریادی پسِ پُشت می‌گذارد: ــ
   به هیأتِ زوزه‌ی دردی
   یا غریوِ رجزخوانِ سفاهت،
   به هیأتِ فریادِ دهشتی
   یا هُرَّستِ شکستِ توهمی،
   به هیأتِ هُرّای دیوانگانِ تیمارخانه به آتش کشیده
   یا انفجارِ تُندری که کنون را در خود می‌خروشد؛
   یا خود به هیأتِ فریادِ دیرباورِ ناگاه
   حصارِ قلعه‌ی نجدِ سوسمار و شتر را
                                                چندین پوک و پوسیده یافتن.
 
   فریادِ رهایی و
   از پوچ‌پایگی به در جستن،
   یا بیداری‌ کوتوالانِ حُمق را
                                   آژیرِ دَربندان شدن
   در پوچ‌پایگی امان جُستن...
 
   تشنه‌کامِ کلامند؟
                        نه!
                           اینجا
                                 سخن
                                         به کار
                                                نیست،
   نه آن را که در جُبّه و دستار
                                     فضاحت می‌کند
   نه آن را که در جامه‌ی عالِم
                                     تعلیمِ سفاهت می‌کند
   نه آن را که در خرقه‌ی پوسیده
                                        فخر به حماقت می‌کند
   نه آن را که چون تو
   در این وانفسا
                    احساسِ نیاز
                                    به بلاغت می‌کند.»
 
□
 
هِی بر خود می‌زنم که مگر در واپسین مجالِ سخن
هرآنچه می‌توانستم گفته باشم گفته‌ام؟
 
ــ نمی‌دانم.
این‌قدر هست که در آوارِ صدا، در لُجّه‌ی غریوِ خویش مدفون شده‌ام
و این
فرومُردنِ غمناکِ فتیله‌یی مغرور را مانَد
در انباره‌ی پُرروغنِ چراغش.

سالی
        نوروز
بی‌چلچله بی‌بنفشه می‌آید،
بی‌جنبشِ سردِ برگِ نارنج بر آب
بی گردشِ مُرغانه‌ی رنگین بر آینه.
 
سالی
        نوروز
بی‌گندمِ سبز و سفره می‌آید،
بی‌پیغامِ خموشِ ماهی از تُنگِ بلور
بی‌رقصِ عفیفِ شعله در مردنگی.
 
سالی
        نوروز
              همراهِ به‌درکوبی‌ مردانی
سنگینی‌ بارِ سال‌هاشان بر دوش:
تا لاله‌ی سوخته به یاد آرد باز
نامِ ممنوع‌اش را
و تاقچه‌ی گناه
                  دیگر بار
با احساسِ کتاب‌های ممنوع
تقدیس شود.
 
در معبرِ قتلِ عام
شمع‌های خاطره افروخته خواهد شد.
دروازه‌های بسته
                    به‌ناگاه
                             فراز خواهد شد
دستانِ اشتیاق
                   از دریچه‌ها دراز خواهد شد
لبانِ فراموشی
                   به خنده باز خواهد شد
و بهار
       در معبری از غریو
تا شهرِ خسته
                  پیش‌باز خواهد شد.
 
سالی
        آری
بی‌گاهان
نوروز
      چنین
             آغاز خواهد شد.

می‌دانستند دندان برای تبسم نیز هست و
تنها
بردریدند.
 
□
 
چند دریا اشک می‌باید
تا در عزای اُردواُردو مُرده بگرییم؟
 
چه مایه نفرت لازم است
تا بر این دوزخ‌دوزخ نابکاری بشوریم؟

سراسرِ روز
پیرزنانی آراسته
آسان‌گیر و مهربان و خندان از برابرِ خوابگاهِ من گذشتند.
 
نیم‌شب پلنگکِ پُرهیاهوی قاشقکی برخاست
از خیالم گذشت که پیرزنان باید به پایکوبی برخاسته باشند.
 
سحرگاهان پرستار گفت بیمارِ اتاقِ مجاور مُرده است.

کژمژ و بی‌انتها
به طولِ زمان‌های پیش و پس
ستونِ استخوان‌ها
چشم‌خانه‌ها تهی
دنده‌ها عریان
دهان
      یکی برنامده فریاد
فرو ریخته دندان‌ها همه،
سوتِ خارج‌خوانِ ترانه‌ی روزگارانِ از یادرفته
در وزشِ بادِ کهن
                    فرونستاده هنوز
                                       از کیِ باستان.
 
بادِ اعصارِ کهن در جمجمه‌های روفته
بر ستونِ بی‌انتهای آهکین
فروشده در ماسه‌های انتظاری بدوی.
 
دفترهای سپیدِ بی‌گناهی
به تشتی چوبین
بر سر
معطل مانده بر دروازه‌ی عبور:
نخِ پَرکی چرکین
بر سوراخِ جوالدوزی.
 
اما خیالت را هنوز
فراگردِ بسترم حضوری به کمال بود
از آن پیش‌تر که خوابم به ژرفاهای ژرف اندرکشد.
 
گفتم اینک ترجمانِ حیات
تا قیلوله را بی‌بایست نپنداری.
 
آنگاه دانستم
که مرگ
          پایان نیست.

به ایسای شاعر
یکی کودک بودن
                    آه!
یکی کودک بودن در لحظه‌ی غرشِ آن توپِ آشتی
و گردشِ مبهوتِ سیبِ سُرخ
بر آیینه.
 
یکی کودک بودن
در این روزِ دبستانِ بسته
و خِش‌خشِ نخستین برفِ سنگین‌بار
بر آدمکِ سردِ باغچه.
 
□
 
در این روزِ بی‌امتیاز
تنها
     مگر
          یکی کودک بودن.

جوشان از خشم
مسلسل را به زمین کوفت
دندان به دندان بَرفشرده
کلوخ‌ْپاره‌یی برداشت با دشنامی زشت
و با دشنامی زشت
بَرابَریان را هدف گرفت.
 
هم‌سنگران خنده‌ها نهان کردند.
 
سهراب گفت:
                ــ آه! دیدی؟
                   سرانجام
                   او نیز...

این صدا
         دیگر
آوازِ آن پرنده‌ی‌ آتشین نیز نیست
که خود از نخست‌اش باور نمی‌داشتم ــ
 
 
آهن
    اکنون
          نِشترِ نفرتی شده‌است
که دردِ حقارتش را
در گلوگاهِ تو می‌کاود.
 
□
 
این ژیغ ژیغِ سینه‌دَر
                       دیگر
آوازِ آن غلتکِ بی‌افسار نیز نیست
که خود از نخست‌اش باور نمی‌داشتم ــ
 
غلتکِ کج‌پیچ
               اکنون
درهم شکننده‌ی بردگانی شده‌است
که روزی
         با چشمانِ بربسته
به حرکت
          نیرویش داده‌اند.

بُهتان مگوی
که آفتاب را با ظلمت نبردی در میان است.
 
آفتاب از حضورِ ظلمت دلتنگ نیست
با ظلمت در جنگ نیست.
ظلمت را به نبرد آهنگ نیست،
چندان که آفتاب تیغ برکشد
او را مجالِ درنگ نیست.
 
همین بس که یاری‌اش مدهی
سواری‌اش مدهی.

مردی چنگ در آسمان افکند،
هنگامی که خونش فریاد و
دهانش بسته بود.
 
خنجی خونین
بر چهره‌ی ناباورِ آبی! ــ
 
عاشقان
چنینند.
 
□
 
کنارِ شب
خیمه برافراز،
اما چون ماه برآید
شمشیر
          از نیام
                 برآر
و در کنارت
بگذار.

می‌خواهم خوابِ اقاقیاها را بمیرم.
 
خیال‌گونه
در نسیمی کوتاه
                    که به تردید می‌گذرد
خوابِ اقاقیاها را
بمیرم.
 
□
 
می‌خواهم نفسِ سنگینِ اطلسی‌ها را پرواز گیرم.
 
در باغچه‌های تابستان،
خیس و گرم
              به نخستین ساعاتِ عصر
نفسِ اطلسی‌ها را
پرواز گیرم.
 
□
 
حتا اگر
        زنبقِ کبودِ کارد
بر سینه‌ام
گُل دهد ــ
می‌خواهم خوابِ اقاقیاها را بمیرم در آخرین فرصتِ گُل،
و عبورِ سنگینِ اطلسی‌ها باشم
بر تالارِ ارسی
به ساعتِ هفتِ عصر.