مطالب ناب
سلام بر حیدر بابا حیدر بابایه سلام ۱ ‫حیدربابا چو ابر شَخَد ، غُرّد آسمان‬     ‫حیدربابا  ایلدیریملار شاخاندا‬  ‫سیلابهاى تُند و خروشان شود روان‬    سئللر &

سلام بر حیدر بابا
حیدر بابایه سلام
۱
‫حیدربابا چو ابر شَخَد ، غُرّد آسمان‬   
 ‫حیدربابا  ایلدیریملار شاخاندا‬ 
‫سیلابهاى تُند و خروشان شود روان‬  
 سئللر  سولار شاققیلدییوب آخاندا‬ 
‫صف بسته دختران به تماشایش آن زمان‬  
 ‫قیزلار اوْنا صف باغلییوب باخاندا‬ 
‫بر شوکت و تبار تو بادا سلام من‬  
 ‫سلام اولسون شوْکتوْزه ائلوْزه !‬ 
‫گاهى رَوَد مگر به زبان تو نام من‬  
 ‫منیم دا بیر آدیم گلسین دیلوْزه‬ 
۲
حیدربابا چو کبکِ تو پَرّد ز روى خاک‬  
‫حیدربابا ، کهلیک لروْن اوچاندا‬ 
خرگوشِ زیر بوته گُریزد هراسناک‬  
‫کوْل دیبینن دوْشان قالخوب  قاچاندا‬ 
‫باغت به گُل نشسته و گُل کرده جامه چاک‬  
‫باخچالارون چیچکلنوْب  آچاندا‬ 
 ‫ممکن اگر شود ز منِ خسته یاد کن‬  
‫بیزدن ده بیر موْمکوْن اوْلسا یاد ائله‬ 
‫دلهاى غم گرفته ، بدان یاد شاد کن‬  
‫آچیلمیان اوْرکلرى شاد ائله
۳
چون چارتاق را فِکنَد باد نوبهار‬ 
 ‫بایرام یئلى چارداخلارى ییخاندا‬ 
‫نوروزگُلى و قارچیچگى گردد آشکار‬  
‫نوْروز گوْلى ، قارچیچکى چیخاندا‬ 
بفشارد ابر پیرهن خود به مَرغزار‬ 
آغ بولوتلار کؤینکلرین سیخاندا‬ 
از ما هر آنکه یاد کند بى گزند باد
‫بیزدن ده بیر یاد ائلییه ن ساغ اوْلسون‬ 
‫گو : درد ما چو کوه بزرگ و بلند باد  
‫دردلریمیز قوْى دیّکلسین ، داغ اوْلسون
۴
 ‫حیدربابا چو داغ کند پشتت آفتاب‬  
 ‫حیدربابا ، گوْن دالووى داغلاسین !‬ 
 رخسار تو بخندد و جوشد ز چشمه آب‬ 
  ‫اوْزوْن گوْلسوْن ، بولاخلارون آغلاسین !‬ 
 یک دسته گُل ببند براى منِ خراب‬ 
 اوشاخلارون بیر دسته گوْل باغلاسین !‬ 
  ‫بسپار باد را که بیارد به کوى من‬ 
 یئل گلنده ، وئر گتیرسین بویانا‬ 
 ‫باشد که بخت روى نماید به سوى من‬ 
 بلکه منیم یاتمیش بختیم اوْیانا‬ 
۵
حیدربابا ، همیشه سر تو بلند باد‬  
حیدربابا ، سنوْن اوْزوْن آغ اوْلسون !‬ 
  ‫از باغ و چشمه دامن تو فرّه مند باد‬  
 ‫دؤرت بیر یانون بولاغ او ْلسون باغ اوْلسون !‬ 
 ‫از بعدِ ما وجود تو دور از گزند باد
‫بیزدن سوْرا سنوْن باشون ساغ اوْلسون !‬ 
 ‫دنیا همه قضا و قدر ، مرگ ومیر شد
 دوْنیا قضوْ-قدر ، اؤلوْم-ایتیمدى‬ 
 ‫این زال کى ز کُشتنِ فرزند سیر شد ؟
 دوْنیا بوْیى اوْغولسوزدى ، یئتیمدى‬ 
۶
  ‫حیدربابا ، ز راه تو کج گشت راه من‬ 
‫حیدربابا ، یوْلوم سنن کج اوْلدى‬ 
 عمرم گذشت و ماند به سویت نگاه من‬ 
‫عؤمروْم کئچدى ، گلممه دیم ، گئج اوْلدى‬ 
 دیگر خبر نشد که چه شد زادگاه من‬  
هئچ بیلمه دیم گؤزللروْن نئج اوْلدى‬ 
 هیچم نظر بر این رهِ پر پرپیچ و خم نبود‬  
 ‫بیلمزیدیم دؤنگه لر وار ، دؤنوْم وار‬ 
 ‫هیچم خبر زمرگ و ز هجران و غم نبود‬ 
 ‫ایتگین لیک وار ، آیریلیق وار ، اوْلوْم وار‬ 
۷
  ‫بر حق مردم است جوانمرد را نظر‬  
 ‫حیدربابا ، ایگیت اَمَک ایتیرمز‬ 
 ‫جاى فسوس نیست که عمر است در گذر‬  
‫عؤموْر کئچر ، افسوس بَرَه بیتیرمز‬ 
 ‫نامردْ مرد ، عمر به سر مى برد مگر !‬  
 ‫نامرد اوْلان عؤمرى باشا یئتیرمز‬ 
 در مهر و در وفا ، به خدا ، جاودانه ایم‬  
 ‫بیزد ، واللاه ، اونوتماریق سیزلرى‬ 
 ‫ما را حلال کن ، که غریب آشیانه ایم‬  
‫گؤرنمسک حلال ائدوْن بیزلرى‬ 
۸
  ‫میراَژدَر آن زمان که زند بانگِ دلنشین‬   
 ‫حیدربابا ، میراژدر سَسلننده‬ 
 شور افکند به دهکده ، هنگامه در زمین‬  
کَند ایچینه سسدن - کوْیدن دوْشنده‬ 
 ‫از بهر سازِ رستمِ عاشق بیا ببین‬  
‫عاشیق رستم سازین دیللندیرنده‬ 
  ‫بى اختیار سوى نواها دویدنم‬  
 ‫یادوندادى نه هؤلَسَک قاچاردیم‬ 
 چون مرغ پرگشاده بدانجا رسیدنم‬  
 ‫قوشلار تکین قاناد آچیب اوچاردیم‬ 
۹
 ‫در سرزمینِ شنگل آوا ، سیبِ عاشقان‬   
‫شنگیل آوا یوردى ، عاشیق آلماسى‬ 
 رفتن بدان بهشت و شدن میهمانِ آن‬  
‫گاهدان گئدوب ، اوْردا قوْناق قالماسى‬ 
‫با سنگ ، سیب و بِهْ زدن و ، خوردن آنچنان !‬  
 ‫داش آتماسى ، آلما ، هیوا سالماسى‬ 
 در خاطرم چو خواب خوشى ماندگار شد‬     
 ‫قالیب شیرین یوخى کیمین یادیمدا‬ 
 روحم همیشه بارور از آن دیار شد‬  
 ‫اثر قویوب روحومدا ، هر زادیمدا‬ 
۱۰
  ‫حیدربابا ، قُورى گؤل و پروازِ غازها‬  
 ‫حیدربابا ، قورى گؤلوْن قازلارى‬ 
  ‫در سینه ات به گردنه ها سوزِ سازها‬   
 ‫گدیکلرین سازاخ چالان سازلارى‬ 
  ‫پاییزِ تو ، بهارِ تو ، در دشتِ نازها‬  
 ‫کَت کؤشنین پاییزلارى ، یازلارى‬ 
 ‫چون پرده اى به چشمِ دلم نقش بسته است‬  
 ‫بیر سینما پرده سى دیر گؤزوْمده‬ 
  ‫وین شهریارِ تُست که تنها نشسته است‬  
‫تک اوْتوروب ، سئیر ائده رم اؤزوْمده‬ 
۱۱
  ‫حیدربابا ، زجادّة شهر قراچمن‬   
 ‫حیدربابا ، قره چمن جاداسى‬ 
 ‫چاووش بانگ مى زند آیند مرد و زن‬   
‫چْووشلارین گَلَر سسى ، صداسى‬ 
 ‫ریزد ز زائرانِ حَرَم درد جان وتن‬   
‫کربلیا گئدنلرین قاداسى‬ 
  ‫بر چشمِ این گداصفتانِ دروغگو‬  
‫دوْشسون بو آج یوْلسوزلارین گؤزوْنه‬ 
 ‫نفرین بر این تمدّنِ بى چشم و آبرو‬   
‫تمدّونون اویدوخ یالان سؤزوْنه‬ 
۱۲
 شیطان زده است است گول و زِ دِه دور گشته ایم   
  ‫حیدربابا ، شیطان بیزى آزدیریب‬ 
 ‫کنده است مهر را ز دل و کور گشته ایم‬  
 ‫محبتى اوْرکلردن قازدیریب‬ 
 زین سرنوشتِ تیره چه بى نور گشته ایم‬  
‫قره گوْنوْن سرنوشتین یازدیریب‬ 
 این خلق را به جان هم انداخته است دیو‬  
 ‫سالیب خلقى بیر-بیرینن جانینا‬ 
‫خود صلح را نشسته به خون ساخته است دیو‬  
  ‫باریشیغى بلشدیریب قانینا‬ 
۱۳
 ‫هرکس نظر به اشک کند شَر نمى کند‬
 گؤز یاشینا باخان اوْلسا ، قان آخماز‬ 
 انسان هوس به بستن خنجر نمى کند‬ 
 ‫انسان اوْلان خنجر بئلینه تاخماز‬ 
  ‫بس کوردل که حرف تو باور نمى کند‬  
 ‫آمما حئییف کوْر توتدوغون بوراخماز‬ 
 ‫فردا یقین بهشت ، جهنّم شود به ما‬  
 ‫بهشتیمیز جهنّم اوْلماقدادیر !‬ 
 ‫ذیحجّه ناگزیر ، محرّم شود به ما‬   
‫ذى حجّه میز محرّم اوْلماقدادیر !‬ 
۱۴
 هنگامِ برگ ریزِ خزان باد مى وزید‬  
‫خزان یئلى یارپاخلارى تؤکنده‬ 
 از سوى کوه بر سرِ دِه ابر مى خزید‬
 ‫بولوت داغدان یئنیب ، کنده چؤکنده‬ 
   ‫با صوت خوش چو شیخ مناجات مى کشید‬  
 ‫شیخ الاسلام گؤزل سسین چکنده‬ 
  ‫دلها به لرزه از اثر آن صلاى حق‬  
 ‫نیسگیللى سؤز اوْرکلره دَیَردى‬ 
 خم مى شدند جمله درختان براى حق‬   
 ‫آغاشلار دا آللاها باش اَیَردى‬ 
۱۵
 ‫داشلى بُولاخ مباد پُر از سنگ و خاک و خَس‬  
 ‫داشلى بولاخ داش-قومونان دوْلماسین !‬ 
  ‫پژمرده هم مباد گل وغنچه یک نَفس‬  
 ‫باخچالارى سارالماسین ، سوْلماسین !‬ 
 ‫از چشمه سارِ او نرود تشنه هیچ کس‬  
 ‫اوْردان کئچن آتلى سوسوز اولماسین !‬ 
‫اى چشمه ، خوش به حال تو کانجا روان شدى‬  
 ‫دینه : بولاخ ، خیرون اوْلسون آخارسان‬ 
  ‫چشمى خُمار بر افقِ آسمان شدى‬ 
  ‫افقلره خُمار-خُمار باخارسان‬ 
۱۶
 ‫حیدربابا ، ز صخره و سنگت به کوهسار‬   
 ‫حیدر بابا ، داغین ، داشین ، سره سى‬ 
 کبکت به نغمه ، وز پیِ او جوجه رهسپار‬  
 ‫کهلیک اوْخور ، دالیسیندا فره سى‬ 
 از برّة سفید و سیه ، گله بى شمار‬  
 ‫قوزولارین آغى ، بوْزى ، قره سى‬ 
 ‫اى کاش گام مى زدم آن کوه و درّه را‬  
 ‫بیر گئدیدیم داغ-دره لر اوزونى‬ 
 ‫مى خواندم آن ترانة » چوپان و برّه « را‬  
 ‫اوْخویئدیم : » چوْبان ، قیتر قوزونى «‬ 
۱۷
  ‫در پهندشتِ سُولى یِئر ، آن رشک آفتاب‬   
‫حیدر بابا ، سولى یئرین دوْزوْنده‬ 
  ‫جوشنده چشمه ها ز چمنها ، به پیچ و تاب‬   
 ‫بولاخ قئنیر چاى چمنین گؤزونده‬ 
 ‫بولاغ اوْتى شناورِ سرسبز روى آب‬  
 ‫بولاغ اوْتى اوْزَر سویون اوْزوْنده‬ 
 ‫زیبا پرندگان چون از آن دشت بگذرند‬  
 ‫گؤزل قوشلار اوْردان گلیب ، گئچللر‬ 
  ‫خلوت کنند و آب بنوشند و بر پرند‬  
‫خلوتلیوْب ، بولاخدان سو ایچللر‬ 
۱۸
 ‫وقتِ درو ، به سنبله چین داسها نگر‬  
‫بیچین اوْستى ، سونبول بیچن اوْراخلار‬ 
  ‫گویى به زلف شانه زند شانه ها مگر‬  
 ‫ایله بیل کى ، زوْلفى دارار داراخلار‬ 
 در کشتزار از پىِ مرغان ، شکارگر‬  
 ‫شکارچیلار بیلدیرچینى سوْراخلار‬ 
  ‫دوغ است و نان خشک ، غذاى دروگران‬  
‫بیچین چیلر آیرانلارین ایچللر‬ 
 ‫خوابى سبک ، دوباره همان کارِ بى کران‬  
 ‫بیرهوشلانیب ، سوْننان دوروب ، بیچللر‬ 
۱۹
 ‫حیدربابا ، چو غرصة خورشید شد نهان‬  
 ‫حیدربابا ، کندین گوْنى باتاندا‬ 
 ‫خوردند شام خود که بخوابند کودکان‬   
 ‫اوشاقلارون شامین ئییوب ، یاتاندا‬ 
  ‫وز پشتِ ابر غمزه کند ماه آسمان‬  
 ‫آى بولوتدان چیخوب ، قاش-گؤز آتاندا‬ 
  ‫از غصّه هاى بى حدِ ما قصّه ساز کن‬  
 ‫بیزدن ده بیر سن اوْنلارا قصّه ده‬ 
 ‫چشمان خفته را تو بدان غصّه باز کن‬  
 ‫قصّه میزده چوخلى غم و غصّه ده‬ 
۲۰
  ‫قارى ننه چو قصّة شب ساز میکند‬  
 ‫قارى ننه گئجه ناغیل دییَنده‬ 
 ‫کولاک ضربه اى زده ، در باز مى کند‬  
‫کوْلک قالخیب ، قاپ-باجانى دؤیَنده‬ 
 ‫با گرگ ، شَنگُلى سخن آغاز مى کند‬  
‫قورد گئچینین شنگوْلوْسون یینده‬ 
 ‫اى کاش بازگشته به دامان کودکى‬  
 ‫من قاییدیب ، بیرده اوشاق اوْلئیدیم‬ 
 ‫یک گل شکفتمى به گلستان کودکى‬  
 ‫بیر گوْل آچیب ، اوْندان سوْرا سوْلئیدیم‬ 
۲۱
 ‫آن لقمه هاى نوشِ عسل پیشِ عمّه جان‬  
‫عمّه جانین بال بلله سین ییه ردیم‬ 
 ‫خوردن همان و جامه به تن کردنم همان‬  
 ‫سوْننان دوروب ، اوْس دوْنومى گییه ردیم‬ 
  ‫در باغ رفته شعرِ مَتل خواندن آنچنان !‬   
 ‫باخچالاردا تیرینگَنى دییه ردیم‬ 
  ‫آن روزهاى نازِ خودم را کشیدنم !‬   
 ‫آى اؤزومى اوْ ازدیرن گوْنلریم !‬ 
 چو بى سوار گشته به هر سو دویدنم !‬   
 ‫آغاج مینیپ ، آت گزدیرن گوْنلریم !‬ 
۲۲
  ‫هَچى خاله به رود کنار است جامه شوى‬    
‫هَچى خالا چایدا پالتار یوواردى‬ 
  ‫مَمّد صادق به کاهگلِ بام ، کرده روى‬  
 ‫مَمَد صادق داملارینى سوواردى‬ 
  ‫ما هم دوان ز بام و زِ دیوار ، کو به کوى‬  
‫هئچ بیلمزدیک داغدى ، داشدى ، دوواردى‬ 
 بازى کنان ز کوچه سرازیر مى شدیم‬   
‫هریان گلدى شیلاغ آتیب ، آشاردیق‬ 
  ‫ما بى غمان ز کوچه مگر سیر مى شدیم !‬  
 ‫آللاه ، نه خوْش غمسیز-غمسیز یاشاردیق‬ 
۲۳
 ‫آن شیخ و آن اذان و مناجات گفتنش‬   
‫شیخ الاسلام مُناجاتى دییه ردى‬ 
 ‫مشدى رحیم و دست یه لبّاده بردنش‬   
 ‫مَشَدرحیم لبّاده نى گییه ردى‬ 
 حاجى على و دیزى و آن سیر خوردنش‬  
 ‫مشْدآجلى بوْز باشلارى ییه ردى‬ 
 ‫بودیم بر عروسى وخیرات جمله شاد‬  
 ‫بیز خوْشودوق خیرات اوْلسون ، توْى‬  ‫اوْلسون‬ 
‫ما را چه غم ز شادى و غم ! هر چه باد باد !‬   
‫فرق ائلَمَز ، هر نوْلاجاق ، قوْى اولسون‬ 
۲۴
 ‫اسبِ مَلِک نیاز و وَرَندیل در شکار‬   
‫ملک نیاز ورندیلین سالاردى‬ 
 ‫کج تازیانه مى زد و مى تاخت آن سوار‬   
‫آتین چاپوپ قئیقاجیدان چالاردى‬ 
  ‫دیدى گرفته گردنه ها را عُقاب وار‬  
 ‫قیرقى تکین گدیک باشین آلاردى‬ 
   ‫وه ، دختران چه منظره ها ساز کرده اند !‬   
 ‫دوْلائیا قیزلار آچیپ پنجره‬ 
   ‫بر کوره راه پنجره ها باز کرده اند !‬   
 ‫پنجره لرده نه گؤزل منظره !‬ 
۲۵
‫حیدربابا ، به جشن عروسى در آن دیار‬   
‫حیدربابا ، کندین توْیون توتاندا‬ 
  ‫زنها حنا - فتیله فروشند بار بار‬  
 ‫قیز-گلینلر ، حنا-پیلته ساتاندا‬ 
 ‫داماد سیب سرخ زند پیش پاىِ یار‬  
 ‫بیگ گلینه دامنان آلما آتاندا‬ 
 مانده به راهِ دخترکانِ تو چشمِ من‬  
 ‫منیم ده اوْ قیزلاروندا گؤزوم وار‬ 
  ‫در سازِ عاشقانِ تو دارم بسى سخن‬  
‫عاشیقلارین سازلاریندا سؤزوم وار‬ 
۲۶
  ‫از عطر پونه ها به لبِ چشمه سارها‬   
 ‫حیدربابا ، بولاخلارین یارپیزى‬ 
  ‫از هندوانه ، خربزه ، در کشتزارها‬  
 ‫بوْستانلارین گوْل بَسَرى ، قارپیزى‬ 
 ‫از سقّز و نبات و از این گونه بارها‬  
 ‫چرچیلرین آغ ناباتى ، ساققیزى‬ 
 ‫مانده است طعم در دهنم با چنان اثر‬  
 ‫ایندى ده وار داماغیمدا ، داد وئرر‬ 
 ‫کز روزهاى گمشده ام مى دهد خبر‬  
 ‫ایتگین گئدن گوْنلریمدن یاد وئرر‬ 
۲۷
   ‫نوروز بود و مُرغ شباویز در سُرود‬   
 ‫بایرامیدى ، گئجه قوشى اوخوردى‬ 
  ‫جورابِ یار بافته در دستِ یار بود‬   
 ‫آداخلى قیز ، بیگ جوْرابى توْخوردى‬ 
 ‫آویخته ز روزنه ها شالها فرود‬  
 ‫هرکس شالین بیر باجادان سوْخوردى‬ 
‫این رسم شال و روزنه خود رسم محشرى ‫است !‬    
 ‫آى نه گؤزل قایدادى شال ساللاماق !‬ 
 ‫عیدى به شالِ نامزدان چیز دیگرى است !‬  
  ‫بیگ شالینا بایراملیغین باغلاماق !‬ 
۲۸
‫با گریه خواستم که همان شب روم به بام‬   
 ‫شال ایسته دیم منده ائوده آغلادیم‬ 
 شالى گرفته بستم و رفتم به وقتِ شام‬   
 ‫بیر شال آلیب ، تئز بئلیمه باغلادیم‬ 
 ‫آویخته ز روزنة خانة غُلام‬   
‫غلام گیله قاشدیم ، شالى ساللادیم‬ 
 جوراب بست و دیدمش آن شب ز روزنه‬   
 ‫فاطمه خالا منه جوراب باغلادى‬ 
 ‫بگریست خاله فاطمه با یاد خانْ ننه‬   
‫خان ننه مى یادا سالیب ، آغلادى‬ 
۲۹
  ‫در باغهاى میرزامحمد ز شاخسار‬  
  ‫حیدربابا ، میرزَممدین باخچاسى‬ 
  ‫آلوچه هاى سبز وتُرش ، همچو گوشوار‬  
  ‫باخچالارین تورشا-شیرین آلچاسى‬ 
 ‫وان چیدنى به تاقچه ها اندر آن دیار‬  
 ‫گلینلرین دوْزمه لرى ، طاخچاسى‬ 
‫صف بسته اند و بر رفِ چشمم نشسته اند‬  
  ‫هى دوْزوْلر گؤزلریمین رفینده‬ 
 صفها به خط خاطره ام خیمه بسته اند‬  
‫خیمه وورار خاطره لر صفینده‬ 
۳۰
  ‫نوروز را سرشتنِ گِلهایِ چون طلا‬   
  ‫بایرام اوْلوب ، قیزیل پالچیق اَزَللر‬ 
 ‫با نقش آن طلا در و دیوار در جلا‬  
 ‫ناققیش ووروب ، اوتاقلارى بَزَللر‬ 
 ‫هر چیدنى به تاقچه ها دور از او بلا‬  
 ‫طاخچالارا دوْزمه لرى دوْزللر‬ 
 رنگ حنا و فَنْدُقة دست دختران‬  
 ‫قیز-گلینین فندقچاسى ، حناسى‬ 
 ‫دلها ربوده از همه کس ، خاصّه مادران‬  
 ‫هَوَسله نر آناسى ، قایناناسى‬ 
۳۱
 ‫با پیک بادکوبه رسد نامه و خبر‬   
  ‫باکى چى نین سؤزى ، سوْوى ، کاغیذى‬ 
 ‫زایند گاوها و پر از شیر ، بام و در‬   
 ‫اینکلرین بولاماسى ، آغوزى‬ 
 ‫آجیلِ چارشنبه ز هر گونه خشک و تر‬ 
 ‫چرشنبه نین گیردکانى ، مویزى‬ 
 آتش کنند روشن و من شرح داستان‬ 
 ‫قیزلار دییه ر : » آتیل ماتیل چرشنبه‬ 
 خود با زبان ترکىِ شیرین کنم بیان :‬ 
  ‫آینا تکین بختیم آچیل چرشنبه «‬ 
 ‫قیزلار دییه ر : « آتیل ماتیل چرشنبه‬ 
 
۳۲
  ‫با تخم مرغ هاى گُلى رنگِ پُرنگار‬   
 ‫یومورتانى گؤیچک ، گوللى بوْیاردیق‬ 
 ‫با کودکان دهکده مى باختم قِمار‬  
 ‫چاققیشدیریب ، سینانلارین سوْیاردیق‬ 
  ‫ما در قِمار و مادرِ ما هم در انتظار‬   
 ‫اوْیناماقدان بیرجه مگر دوْیاردیق ؟‬ 
  ‫من داشتم بسى گل وقاپِ قمارها‬  
‫على منه یاشیل آشیق وئرردى‬ 
  ‫از دوستان على و رضا یادگارها‬   
‫ارضا منه نوروزگوْلى درردى‬ 
۳۳
 ‫نوروزعلى و کوفتنِ خرمنِ جُوَش‬   
 ‫نوْروز على خرمنده وَل سوْرردى‬ 
 ‫پوشال جمع کردنش و رُفتن از نُوَش‬   
‫گاهدان یئنوب ، کوْلشلرى کوْرردى‬ 
  ‫از دوردستها سگ چوپان و عوعوَش‬  
 ‫داغدان دا بیر چوْبان ایتى هوْرردى‬ 
 دیدى که ایستاده الاغ از صداى سگ‬   
  ‫اوندا ، گؤردن ، اولاخ ایاخ ساخلادى‬ 
 ‫با گوشِ تیز کرده براى بلایِ سگ‬  
  ‫داغا باخیب ، قولاخلارین شاخلادى‬ 
۳۴
  ‫وقتِ غروب و آمدنِ گلّة دَواب‬  
 ‫آخشام باشى ناخیرینان گلنده‬ 
 در بندِ ماست کُرّة خرها به پیچ و تاب‬   
 ‫قوْدوخلارى چکیب ، وورادیق بنده‬ 
 گلّه رسیده در ده و رفته است آفتاب‬  
 ‫ناخیر گئچیب ، گئدیب ، یئتنده کنده‬ 
  ‫بر پشتِ کرّه ، کرّه سوارانِ دِه نگر‬  
 ‫حیوانلارى چیلپاق مینیب ، قوْواردیق‬ 
‫جز گریه چیست حاصل این کار ؟ بِهْ نگر‬  
  ‫سؤز چیخسایدى ، سینه گریب ، سوْواردیق‬ 
۳۵
  ‫شبها خروشد آب بهاران به رودبار‬    
  ‫یاز گئجه سى چایدا سولار شاریلدار‬ 
 ‫در سیل سنگ غُرّد و غلتد ز کوهسار‬   
 ‫داش-قَیه لر سئلده آشیب خاریلدار‬ 
 ‫چشمانِ گرگ برق زند در شبانِ تار‬  
 ‫قارانلیقدا قوردون گؤزى پاریلدار‬ 
 سگها شنیده بویِ وى و زوزه مى کشند‬  
  ‫ایتر ، گؤردوْن ، قوردى سئچیب ، اولاشدى‬ 
 ‫گرگان گریخته ، به زمین پوزه مى کشند‬  
 ‫قورددا ، گؤردو ْن ، قالخیب ، گدیکدن آشدى‬ 
۳۶
 ‫بر اهل ده شبانِ زمستان بهانه اى است‬    
  ‫قیش گئجه سى طؤله لرین اوْتاغى‬ 
‫وان کلبة طویله خودش گرمخانه اى است‬   
 ‫کتلیلرین اوْتوراغى ، یاتاغى‬ 
 ‫در رقصِ شعله ، گرم شدن خود فسانه اى است‬   
 ‫بوخاریدا یانار اوْتون یاناغى‬ 
 ‫سِنجد میان شبچره با مغز گردکان‬  
  ‫شبچره سى ، گیردکانى ، ایده سى‬ 
    ‫صحبت چو گرم شد برود تا به آسمان‬  
 ‫کنده باسار گوْلوْب - دانیشماق سسى‬ 
۳۷
    ‫آمد ز بادکوبه پسرخاله ام شُجا‬   
 ‫شجاع خال اوْغلونون باکى سوْقتى‬ 
 ‫با قامتى کشیده و با صحبتى رسا‬  
  ‫دامدا قوران سماوارى ، صحبتى‬ 
 ‫در بام شد سماور سوقاتیش به پا‬   
  ‫یادیمدادى شسلى قدى ، قامتى‬ 
  ‫از بختِ بد عروسى او شد عزاى او‬  
 ‫جؤنممه گین توْیى دؤندى ، یاس اوْلدى‬ 
  ‫آیینه ماند و نامزد و هاى هایِ او‬ 
 ‫ننه قیزین بخت آیناسى کاس اوْلدى‬ 
۳۸
 ‫چشمانِ ننه قیز به مَثَل آهوى خُتَن‬  
 ‫حیدربابا ، ننه قیزین گؤزلرى‬ 
 ‫رخشنده را سخن چو شکر بود در دهن‬    
 ‫رخشنده نین شیرین-شیرین سؤزلرى‬ 
 ‫ترکى سروده ام که بدانند ایلِ من‬   
‫ترکى دئدیم اوْخوسونلار اؤزلرى‬ 
 ‫این عمر رفتنى است ولى نام ماندگار‬  
 ‫بیلسینلر کى ، آدام گئدر ، آد قالار‬ 
 تنها ز نیک و بد مزه در کام ماندگار‬  
‫یاخشى-پیسدن آغیزدا بیر داد قالار‬ 
۳۹
 ‫پیش از بهار تا به زمین تابد آفتاب‬  
 ‫یاز قاباغى گوْن گوْنئیى دؤیَنده‬ 
 با کودکان گلولة برفى است در حساب‬   
 ‫کند اوشاغى قار گوْلله سین سؤیَنده‬ 
  ‫پاروگران به سُرسُرة کوه در شتاب‬  
‫کوْرکچى لر داغدا کوْرک زوْیَنده‬ 
 ‫گویى که روحم آمده آنجا ز راه دور‬  
 ‫منیم روحوم ، ایله بیلوْن اوْردادور‬ 
‫چون کبک ، برفگیر شده مانده در حضور‬   
‫کهلیک کیمین باتیب ، قالیب ، قاردادور‬ 
۴۰
   ‫رنگین کمان ، کلافِ رَسَنهاى پیرزن‬   
  ‫قارى ننه اوزاداندا ایشینى‬ 
 خورشید ، روى ابر دهد تاب آن رسَن‬   
‫گوْن بولوتدا اَییرردى تشینى‬ 
 دندان گرگ پیر چو افتاده از دهن‬   
 ‫قورد قوْجالیب ، چکدیرنده دیشینى‬ 
  ‫از کوره راه گله سرازیر مى شود‬  
‫سوْرى قالخیب ، دوْلائیدان آشاردى‬ 
  ‫لبریز دیگ و بادیه از شیر مى شود‬   
 ‫بایدالارین سوْتى آشیب ، داشاردى‬ 
۴۱
 ‫دندانِ خشم عمّه خدیجه به هم فشرد‬    
‫خجّه سلطان عمّه دیشین قیساردى‬ 
 کِز کرد مُلاباقر و در جاى خود فُسرد‬   
‫ملا باقر عم اوغلى تئز میساردى‬ 
 ‫روشن تنور و ، دود جهان را به کام بُرد‬   
 ‫تندیر یانیب ، توْسسى ائوى باساردى‬ 
 ‫قورى به روى سیخ تنور آمده به جوش‬  
‫چایدانیمیز ارسین اوْسته قایناردى‬ 
  ‫در توى ساج ، گندم بوداده در خروش‬  
 ‫قوْورقامیز ساج ایچینده اوْیناردى‬ 
۴۲
  ‫جالیز را به هم زده در خانه برده ایم‬   
  ‫بوْستان پوْزوب ، گتیرردیک آشاغى‬ 
 ‫در خانه ها به تخته - طبقها سپرده ایم‬  
 ‫دوْلدوریردیق ائوده تاختا-طاباغى‬ 
 ‫از میوه هاى پخته و ناپخته خورده ایم‬   
 ‫تندیرلرده پیشیرردیک قاباغى‬ 
 ‫تخم کدوى تنبل و حلوایى و لبو‬  
  ‫اؤزوْن ئییوْب ، توخوملارین چیتداردیق‬ 
 خوردن چنانکه پاره شود خُمره و سبو‬  
 ‫چوْخ یئمکدن ، لاپ آز قالا چاتداردیق‬ 
۴۳
 از ورزغان رسیده گلابى فروشِ ده‬   
 ‫ورزغان نان آرموت ساتان گلنده‬ 
‫از بهر اوست این همه جوش و خروشِ ده‬   
 ‫اوشاقلارین سسى دوْشردى کنده‬ 
 دنیاى دیگرى است خرید و فروش ده‬   
 ‫بیزده بویاننان ائشیدیب ، بیلنده‬ 
  ‫ما هم شنیده سوى سبدها دویده ایم‬   
 ‫شیللاق آتیب ، بیر قیشقریق سالاردیق‬ 
 ‫گندم بداده ایم و گلابى خریده ایم‬   
 ‫بوغدا وئریب ، آرموتلاردان آلاردیق‬ 
۴۴
 ‫مهتاب بود و با تقى آن شب کنار رود‬  
 ‫میرزاتاغى نان گئجه گئتدیک چایا‬ 
 من محو ماه و ماه در آن آب غرق بود‬ 
 ‫من باخیرام سئلده بوْغولموش آیا‬ 
 ‫زان سوى رود ، نور درخشید و هر دو زود‬  
 ‫بیردن ایشیق دوْشدى اوْتاى باخچایا‬ 
 گفتیم آى گرگ ! و دویدیم سوى ده‬ 
 ‫اى واى دئدیک قورددى ، قئیتدیک قاشدیق
 ‫چون مرغ ترس خورده پریدیم توى ده‬  
 ‫هئچ بیلمه دیک نه وقت کوْللوکدن آشدیق‬ 
۴۵
 حیدربابا ، درخت تو شد سبز و سربلند‬  
  ‫حیدربابا ، آغاجلارون اوجالدى‬ 
 لیک آن همه جوانِ تو شد پیر و دردمند‬ 
  ‫آمما حئییف ، جوانلارون قوْجالدى‬ 
 گشتند برّه هاى فربه تو لاغر و نژند‬   
‫توْخلیلارون آریخلییب ، آجالدى‬ 
 ‫خورشید رفت و سایه بگسترد در جهان‬   
 ‫کؤلگه دؤندى ، گوْن باتدى ، قاش قَرَلدى‬ 
 چشمانِ گرگها بدرخشید آن زمان‬  
 ‫قوردون گؤزى قارانلیقدا بَرَلدى‬ 
۴۶
 ‫گویند روشن است چراغ خداى ده‬   
 ائشیتمیشم یانیر آللاه چیراغى‬ 
 ‫دایر شده است چشمة مسجد براى ده‬   
 دایر اوْلوب مسجدیزوْن بولاغى‬ 
 ‫راحت شده است کودک و اهلِ سراى ده‬   
 ‫راحت اوْلوب کندین ائوى ، اوشاغى‬ 
 ‫منصور خان همیشه توانمند و شاد باد !‬   
 ‫منصورخانین الی-قوْلى وار اوْلسون‬ 
 ‫در سایه عنایت حق زنده یاد باد !‬   
 ‫هاردا قالسا ، آللاه اوْنا یار اوْلسون‬ 
۴۷
 ‫حیدربابا ، بگوى که ملاى ده کجاست ؟‬   
 ‫حیدربابا ، ملا ابراهیم وار ، یا یوْخ ؟‬ 
 ‫آن مکتب مقدّسِ بر پایِ ده کجاست ؟‬   
‫مکتب آچار ، اوْخور اوشاقلار ، یا یوْخ ؟‬ 
‫آن رفتنش به خرمن و غوغاى ده کجاست ؟‬   
‫خرمن اوْستى مکتبى باغلار ، یا یوْخ ؟‬ 
 ‫از من به آن آخوند گرامى سلام باد !‬   
 ‫مندن آخوندا یتیررسن سلام‬ 
  ‫عرض ارادت و ادبم در کلام باد !‬   
  ‫ادبلى بیر سلامِ مالاکلام‬ 
۴۸
  ‫تبریز بوده عمّه و سرگرم کار خویش‬  
  ‫خجّه سلطان عمّه گئدیب تبریزه‬ 
  ‫ما بى خبر ز عمّه و ایل و تبار خویش‬  
 ‫آمما ، نه تبریز ، کى گلممیر بیزه‬ 
 برخیز شهریار و برو در دیار خویش‬  
  ‫بالام ، دورون قوْیاخ گئداخ ائممیزه‬ 
  ‫بابا بمرد و خانة ما هم خراب شد‬  
  ‫آقا اؤلدى ، تو فاقیمیز داغیلدى‬ 
 هر گوسفندِ گم شده ، شیرش برآب شد‬  
 ‫قوْیون اوْلان ، یاد گئدوْبَن ساغیلدى‬ 
۴۹
  ‫دنیا همه دروغ و فسون و فسانه شد‬  
 ‫حیدربابا ، دوْنیا یالان دوْنیادى‬ 
 ‫کشتیّ عمر نوح و سلیمان روانه شد‬  
 ‫سلیماننان ، نوحدان قالان دوْنیادى‬ 
  ‫ناکام ماند هر که در این آشیانه شد‬  
‫اوغول دوْغان ، درده سالان دوْنیادى‬ 
 ‫بر هر که هر چه داده از او ستانده است‬  
  ‫هر کیمسَیه هر نه وئریب ، آلیبدى‬ 
  ‫نامى تهى براى فلاطون بمانده است‬  
 ‫افلاطوننان بیر قورى آد قالیبدى‬ 
۵۰
 ‫حیدربابا ، گروه رفیقان و دوستان‬ 
  ‫حیدربابا ، یار و یولداش دؤندوْلر‬ 
 ‫برگشته یک یک از من و رفتند بى نشان‬  
  ‫بیر-بیر منى چؤلده قوْیوب ، چؤندوْلر‬ 
  ‫مُرد آن چراغ و چشمه بخشکید همچنان‬  
  ‫چشمه لریم ، چیراخلاریم ، سؤندوْلر‬ 
 خورشید رفت روى جهان را گرفت غم‬  
 ‫یامان یئرده گؤن دؤندى ، آخشام اوْلدى‬ 
  ‫دنیا مرا خرابة شام است دم به دم‬   
 ‫دوْنیا منه خرابهٔ شام اوْلدى‬ 
۵۱
  ‫قِپچاق رفتم آن شب من با پسر عمو‬  
 ‫عم اوْغلینان گئدن گئجه قیپچاغا‬ 
  ‫اسبان به رقص و ماه درآمد ز روبرو‬   
 ‫آى کى چیخدى ، آتلار گلدى اوْیناغا‬ 
 ‫خوش بود ماهتاب در آن گشتِ کو به کو‬  
 ‫دیرماشیردیق ، داغلان آشیردیق داغا‬ 
‫اسب کبودِ مش ممى خان رقص جنگ کرد‬  
 ‫مش ممى خان گؤى آتینى اوْیناتدى‬ 
  ‫غوغا به کوه و درّه صداى تفنگ کرد‬   
 ‫تفنگینى آشیردى ، شاققیلداتدى‬ 
۵۲
  ‫در درّة قَره کوْل و در راه خشگناب‬  
‫حیدربابا ، قره کوْلون دره سى‬ 
  ‫در صخره ها و کبک گداران و بندِ آب‬   
  ‫خشگنابین یوْلى ، بندى ، بره سى‬ 
  ‫کبکانِ خالدار زرى کرده جاى خواب‬   
  ‫اوْردا دوْشَر چیل کهلیگین فره سى‬ 
  ‫زانجا چو بگذرید زمینهاى خاک ماست‬  
  ‫اوْردان گئچر یوردوموزون اؤزوْنه‬ 
 ‫این قصّه ها براى همان خاکِ پاک ماست‬   
 ‫بیزده گئچک یوردوموزون سؤزوْنه‬ 
۵۳
 امروز خشگناب چرا شد چنین خراب ؟‬   
  ‫خشگنابى یامان گوْنه کیم سالیب ؟‬ 
 ‫با من بگو : که مانده ز سادات خشگناب ؟‬   
  ‫سیدلردن کیم قیریلیب ، کیم قالیب ؟‬ 
  ‫اَمیر غفار کو ؟ کجا هست آن جناب ؟‬  
  ‫آمیرغفار دام-داشینى کیم آلیب ؟‬ 
 ‫آن برکه باز پر شده از آبِ چشمه سار ؟‬  
 ‫بولاخ گنه گلیب ، گؤلى دوْلدورور ؟‬ 
 ‫یا خشک گشته چشمه و پژمرده کشتزار ؟‬   
 ‫یا قورویوب ، باخچالارى سوْلدورور ؟‬ 
۵۴
  ‫آمیرغفار سرورِ سادات دهر بود‬   
 ‫آمیر غفار سیدلرین تاجییدى‬ 
 ‫در عرصه شکار شهان نیک بهر بود‬ 
  ‫شاهلار شکار ائتمه سى قیقاجییدى‬ 
 با مَرد شَهد بود و به نامرد زهر بود‬  
 ‫مَرده شیرین ، نامرده چوْخ آجییدى‬ 
 لرزان براى حق ستمدیدگان چو بید‬  
 ‫مظلوملارین حقّى اوْسته اَسَردى‬ 
 ‫چون تیغ بود و دست ستمکار مى برید‬  
 ‫ظالم لرى قیلیش تکین کَسَردى‬ 
۵۵
 ‫میر مصطفى و قامت و قدّ کشیده اش‬  
  ‫میر مصطفا دایى ، اوجا بوْى بابا‬ 
 ‫آن ریش و هیکل چو تولستوى رسیده اش‬  
 ‫هیکللى ،ساققاللى ، توْلستوْى بابا‬ 
 شکّر زلب بریزد و شادى ز دیده اش‬ 
  ‫ائیلردى یاس مجلسینى توْى بابا‬ 
  ‫او آبرو عزّت آن خشگناب بود‬   
  ‫خشگنابین آبروسى ، اَردَمى‬ 
  ‫در مسجد و مجالس ما آفتاب بود‬   
  ‫مسجدلرین ، مجلسلرین گؤرکَمى‬ 
۵۶
 ‫مجدالسّادات خندة خوش مى زند چو باغ‬  
 ‫مجدالسّادات گوْلردى باغلارکیمى‬ 
 ‫چون ابر کوهسار بغُرّد به باغ و راغ‬   
‫گوْروْلدردى بولوتلى داغلارکیمى‬ 
  ‫حرفش زلال و روشن چون روغن چراغ‬  
‫سؤز آغزیندا اریردى یاغلارکیمى‬ 
  ‫با جَبهتِ گشاده ، خردمند دیه بود‬  
 ‫آلنى آچیق ، یاخشى درین قاناردى‬ 
   ‫چشمان سبز او به زمرّد شبیه بود‬  
 ‫یاشیل گؤزلر چیراغ تکین یاناردى‬ 
۵۷
 آن سفره هاى باز پدر یاد کردنى است‬  
   ‫منیم آتام سفره لى بیر کیشییدى‬ 
 ‫آن یاریش به ایل من انشا کردنى است‬  
  ‫ائل الیندن توتماق اوْنون ایشییدى‬ 
  ‫روحش به یاد نیکى او شاد کردنى است‬  
  ‫گؤزللرین آخره قالمیشییدى‬ 
  ‫وارونه گشت بعدِ پدر کار روزگار‬   
  ‫اوْننان سوْرا دؤنرگه لر دؤنوْبلر‬ 
  ‫خاموش شد چراغ محبت در این دیار‬   
  ‫محبّتین چیراخلارى سؤنوْبلر‬ 
۵۸
  ‫بشنو ز میرصالح و دیوانه بازیش‬ 
 ‫میرصالحین دلى سوْلوق ائتمه سى‬ 
  ‫سید عزیز و شاخسى و سرفرازیش‬  
  ‫میر عزیزین شیرین شاخسِى گئتمه سى‬ 
 ‫میرممّد و نشستن و آن صحنه سازیش‬  
 ‫میرممّدین قورولماسى ، بیتمه سى‬ 
 امروز گفتنم همه افسانه است و لاف‬ 
 ‫ایندى دئسک ، احوالاتدى ، ناغیلدى‬ 
‫بگذشت و رفت و گم شد و نابود ، بى گزاف‬   
 ‫گئچدى ، گئتدى ، ایتدى ، باتدى ، داغیلدى‬ 
۵۹
  ‫بشنو ز میر عبدل و آن وسمه بستنش‬   
 ‫میر عبدوْلوْن آیناداقاش یاخماسى‬ 
  ‫تا کُنج لب سیاهى وسمه گسستنش‬  
‫جؤجیلریندن قاشینین آخماسى‬ 
 ‫از بام و در نگاهش و رعنا نشستنش‬  
 ‫بوْیلانماسى ، دام-دوواردان باخماسى‬ 
  ‫شاه عبّاسین دوْربوْنى ، یادش بخیر !‬   
 ‫شاه عبّاسین دوْربوْنى ، یادش بخیر !‬ 
  ‫خشگنابین خوْش گوْنى ، یادش بخیر !‬   
 ‫خشگنابین خوْش گوْنى ، یادش بخیر !‬ 
۶۰
 ‫عمّه ستاره نازک را بسته در تنور‬  
 ‫ستاره عمّه نزیک لرى یاپاردى‬ 
 هر دم رُبوده قادر از آنها یکى به روز‬  
 ‫میرقادر ده ، هر دم بیرین قاپاردى‬ 
 ‫چون کُرّه اسب تاخته و خورده دور دور‬   
  ‫قاپیپ ، یئیوْب ، دایچاتکین چاپاردى‬ 
  ‫آن صحنة ربودنِ نان خنده دار بود‬  
  ‫گوْلمه لیدى اوْنون نزیک قاپپاسى‬ 
  ‫سیخ تنور عمّه عجب ناگوار بود !‬   
  ‫عمّه مینده ارسینینین شاپپاسى‬ 
۶۱
 گویند میر حیدرت اکنون شده است پیر‬  
  ‫حیدربابا ، آمیر حیدر نئینیوْر ؟‬ 
  ‫برپاست آن سماور جوشانِ دلپذیر‬   
‫یقین گنه سماوارى قئینیوْر‬ 
 شد اسبْ پیر و ، مى جَوَد از آروارِ زیر‬  
داى قوْجالیب ، آلت انگینن چئینیوْر‬ 
  ‫ابرو فتاده کُنج لب و گشته گوش کر‬  
 ‫قولاخ باتیب ، گؤزى گیریب قاشینا‬ 
  ‫بیچاره عمّه هوش ندارد به سر دگر‬  
 ‫یازیق عمّه ، هاوا گلیب باشینا‬ 
۶۲
 ‫میر عبدل آن زمان که دهن باز مى کند‬  
 ‫خانم عمّه میرعبدوْلوْن سؤزوْنى‬ 
 عمّه خانم دهن کجى آغاز مى کند‬  
 ‫ائشیدنده ، ایه ر آغز-گؤزوْنى‬ 
  ‫با جان ستان گرفتنِ جان ساز مى کند‬  
  ‫مَلْکامِدا وئرر اوْنون اؤزوْنى‬ 
 ‫تا وقت شام و خوابِ شبانگاه مى رسد‬  
‫دعوالارین شوخلوغیلان قاتاللار‬ 
‫شوخى و صلح و دوستى از راه مى رسد‬ 
 ‫اتى یئیوْب ، باشى آتیب ، یاتاللار‬ 
۶۳
  ‫فضّه خانم گُزیدة گلهاى خشگناب‬  
 ‫فضّه خانم خشگنابین گوْلییدى‬ 
   ‫یحیى ، غلامِ دختر عمو بود در حساب‬  
  ‫آمیریحیا عمقزینون قولییدى‬ 
 رُخساره نیز بود هنرمند و کامیاب‬  
 ‫رُخساره آرتیستیدى ، سؤگوْلییدى‬ 
 ‫سید حسین ز صالح تقلید مى کند‬  
 ‫سیّد حسین ، میر صالحى یانسیلار‬ 
 ‫با غیرت است جعفر و تهدید مى کند‬ 
 ‫آمیرجعفر غیرتلى دیر ، قان سالار‬ 
۶۴
  ‫از بانگ گوسفند و بز و برّه و سگان‬  
 سحر تئزدن ناخیرچیلار گَلَردى‬ 
  ‫غوغا به پاست صبحدمان ، آمده شبان‬   
 ‫قوْیون-قوزى دام باجادا مَلَردى‬ 
 ‫در بندِ شیر خوارة خود هست عمّه جان‬  
 ‫عمّه جانیم کؤرپه لرین بَلَردى‬ 
  ‫بیرون زند ز روزنه دود تَنورها‬  
 ‫تندیرلرین قوْزاناردى توْسیسى‬ 
 ‫از نانِ گرم و تازه دَمَد خوش بَخورها‬  
 ‫چؤرکلرین گؤزل اییى ، ایسیسى‬ 
۶۵
 پرواز دسته دستة زیبا کبوتران‬  
 ‫گؤیرچینلر دسته قالخیب ، اوچاللار‬ 
 ‫گویى گشاده پردة زرّین در آسمان‬  
  ‫گوْن ساچاندا ، قیزیل پرده آچاللار‬ 
 ‫در نور ، باز و بسته شود پرده هر زمان‬ 
 ‫قیزیل پرده آچیب ، ییغیب ، قاچاللار‬ 
 در اوج آفتاب نگر بر جلال کوه‬  
 ‫گوْن اوجالیب ، آرتارداغین جلالى‬ 
 ‫زیبا شود جمال طبیعت در آن شکوه‬  
 ‫طبیعتین جوانلانار جمالى‬ 
۶۶
 گر کاروان گذر کند از برفِ پشت کوه‬   
  ‫حیدربابا ، قارلى داغلار آشاندا‬ 
  ‫شب راه گم کند به سرازیرى ، آن گروه‬   
  ‫گئجه کروان یوْلون آزیب ، چاشاندا‬ 
 ‫باشم به هر کجاى ، ز ایرانِ پُرشُکوه‬  
  ‫من هارداسام ، تهراندا یا کاشاندا‬ 
  ‫چشمم بیابد اینکه کجا هست کاروان‬  
 ‫اوزاقلاردان گؤزوم سئچر اوْنلارى‬ 
 ‫آید خیال و سبقت گیرد در آن میان‬  
 ‫خیال گلیب ، آشیب ، گئچر اوْنلارى‬ 
۶۷
   ‫اى کاش پشتِ دامْ قَیَه ، از صخره هاى تو‬  
 ‫بیر چیخئیدیم دام قیه نین داشینا‬ 
  ‫مى آمدم که پرسم از او ماجراى تو‬  
  ‫بیر باخئیدیم گئچمیشینه ، یاشینا‬ 
  ‫بینم چه رفته است و چه مانده براى تو‬  
  ‫بیر گورئیدیم نه لر گلمیش باشینا‬ 
 ‫روزى چو برفهاى تو با گریه سر کنم‬  
  ‫منده اْونون قارلاریلان آغلاردیم‬ 
  ‫دلهاى سردِ یخ زده را داغتر کنم‬  
 ‫قیش دوْندوران اوْرکلرى داغلاردیم‬ 
۶۸
 ‫خندان شده است غنچة گل از براى دل‬  
 ‫حیدربابا ، گوْل غنچه سى خنداندى‬ 
 ‫لیکن چه سود زان همه ، خون شد غذاى دل‬  
 ‫آمما حئیف ، اوْرک غذاسى قاندى‬ 
 ‫زندانِ زندگى شده ماتم سراى دل‬  
  ‫زندگانلیق بیر قارانلیق زینداندى‬ 
  ‫کس نیست تا دریچة این قلعه وا کند‬  
 ‫بو زیندانین دربچه سین آچان یوْخ‬ 
 ‫زین تنگنا گریزد و خود را رها کند‬
 ‫بو دارلیقدان بیرقورتولوب ، قاچان یوْخ‬ 
۶۹
 ‫حیدربابا ، تمام جهان غم گرفته است‬  
  ‫حیدربابا گؤیلر بوْتوْن دوماندى‬ 
  ‫وین روزگارِ ما همه ماتم گرفته است‬   
 ‫گونلریمیز بیر-بیریندن یاماندى‬ 
‫اى بد کسى که که دست کسان کم گرفته است‬  
  ‫بیر-بیروْزدن آیریلمایون ، آماندى‬ 
  ‫نیکى برفت و در وطنِ غیر لانه کرد‬   
 ‫یاخشیلیغى الیمیزدن آلیبلار‬ 
  ‫بد در رسید و در دل ما آشیانه کرد‬  
  ‫یاخشى بیزى یامان گوْنه سالیبلار‬ 
۷۰
 ‫آخر چه شد بهانة نفرین شده فلک ؟‬   
 ‫بیر سوْروشون بو قارقینمیش فلکدن‬ 
‫زین گردش زمانه و این دوز و این کلک ؟‬  
  ‫نه ایستیوْر بو قوردوغى کلکدن ؟‬ 
 ‫گو این ستاره ها گذرد جمله زین اَلَک‬  
 ‫دینه گئچیرت اولدوزلارى الکدن‬ 
  ‫بگذار تا بریزد و داغان شود زمین‬  
‫قوْى تؤکوْلسوْن ، بو یئر اوْزى داغیلسین‬ 
 ‫در پشت او نگیرد شیطان دگر کمین‬  
  ‫بو شیطانلیق قورقوسى بیر ییغیلسین‬ 
۷۱
 اى کاش مى پریدم با باد در شتاب‬   
  ‫بیر اوچئیدیم بو چیرپینان یئلینن‬ 
 ‫اى کاش مى دویدم همراه سیل و آب‬  
  ‫باغلاشئیدیم داغدان آشان سئلینن‬ 
  ‫با ایل خود گریسته در آن ده خراب‬  
  ‫آغلاشئیدیم اوزاق دوْشَن ائلینن‬ 
‫مى دیدم از تبار من آنجا که مانده است ؟‬  
  ‫بیر گؤرئیدیم آیریلیغى کیم سالدى‬ 
 ‫وین آیه فراق در آنجا که خوانده است ؟‬  
 ‫اؤلکه میزده کیم قیریلدى ، کیم قالدى‬ 
۷۲
‫من هم به چون تو کوه بر افکنده ام نَفَس‬           
 ‫من سنون تک داغا سالدیم نَفَسى‬ 
 ‫فریاد من ببر به فلک ، دادِ من برس‬         
 ‫سنده قئیتر ، گوْیلره سال بو سَسى‬ 
 ‫بر جُغد هم مباد چنین تنگ این قفس‬             
  ‫بایقوشوندا دار اوْلماسین قفسى‬ 
 ‫در دام مانده شیرى و فریاد مى کند‬          
 ‫بوردا بیر شئر داردا قالیب ، باغیریر‬ 
  ‫دادى طَلب ز مردمِ بیداد مى کند‬            
 ‫مروّت سیز انسانلارى چاغیریر‬ 
۷۳
 تا خون غیرت تو بجوشد ز کوهسار‬   
 ‫حیدربابا ، غیرت قانون قاینارکن‬ 
  ‫تا پَر گرفته باز و عقابت در آن کنار‬  
  ‫قره قوشلار سنن قوْپوپ ، قالخارکن‬ 
 ‫با تخته سنگهایت به رقصند و در شکار‬  
 ‫اوْ سیلدیریم داشلارینان اوْینارکن‬ 
 برخیز و نقش همّت من در سما نگر‬  
 ‫قوْزان ، منیم همّتیمى اوْردا گؤر‬ 
  ‫برگَرد و قامتم به سرِ دارها نگر‬  
 ‫اوردان اَییل ، قامتیمى داردا گؤر‬ 
۷۴
  ‫دُرنا ز آسمان گذرد وقت شامگاه‬  
 ‫حیدربابا . گئجه دورنا گئچنده‬ 
  ‫کوْراوْغلى در سیاهى شب مى کند نگاه‬   
 ‫کوْراوْغلونون گؤزى قارا سئچنده‬ 
  ‫قیرآتِ او به زین شده و چشم او به راه‬  
  ‫قیر آتینى مینیب ، کسیب ، بیچنده‬ 
 ‫من غرق آرزویم و آبم نمى برد‬  
  ‫منده بوردان تئز مطلبه چاتمارام‬ 
  ‫ایوَز تا نیاید خوابم نمى برد‬  
  ‫ایوز گلیب ، چاتمیونجان یاتمارام‬ 
۷۵
  ‫مردانِ مرد زاید از چون تو کوهِ نور‬  
  ‫حیدربابا ، مرد اوْغوللار دوْغگینان‬ 
 ‫نامرد را بگیر و بکن زیر خاکِ گور‬  
 ‫نامردلرین بورونلارین اوْغگینان‬ 
 چشمانِ گرگِ گردنه را کور کن به زور‬  
 ‫گدیکلرده قوردلارى توت ، بوْغگینان‬ 
  ‫بگذار برّه هاى تو آسوده تر چرند‬ 
 ‫قوْى قوزولار آیین-شایین اوْتلاسین‬ 
  ‫وان گلّه هاى فربه تو دُنبه پرورند‬  
  ‫قوْیونلارون قویروقلارین قاتلاسین‬ 
۷۶
 ‫حیدربابا ، دلِ تو چو باغِ تو شاد باد !‬    
  ‫حیدربابا ، سنوْن گؤیلوْن شاد اوْلسون‬ 
  ‫شَهد و شکر به کام تو ، عمرت زیاد باد !‬   
  ‫دوْنیا وارکن ، آغزون دوْلى داد اوْلسون‬ 
  ‫وین قصّه از حدیث من و تو به یاد باد !‬   
 ‫سنن گئچن تانیش اوْلسون ، یاد اوْلسون‬ 
 ‫گو شاعرِ سخنورِ من ، شهریارِ من‬ 
 ‫دینه منیم شاعر اوْغلوم شهریار‬ 
  ‫عمرى است مانده در غم و دور از دیارِ من‬ ‬ 
  ‫بیر عمر دوْر غم اوْستوْنه غم قالار‬